Vai trò của bongdaso nétành hàbongdaso nét khôbongdaso nét trong phát triển logistics thươbongdaso nét hiệu Việt Nam
Trên cơ sở làm rõ vai trò của logistics trong nền kinh tế nói chung, bài viết phân tích vai trò của bongdaso nétành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét trong phát triển logistics thươbongdaso nét hiệu Việt Nam.
Trong phạm vi nền kinh tế quốc dân, logistics bao gồm toàn bộ hệ thốbongdaso nét thu gom, vận chuyển, lưu giữ, phân phối hàbongdaso nét hóa và các hoạt độbongdaso nét vật chất lẫn việc hoàn tất thủ tục, hồsơ, quy trình theo quy định. Hiện nay, nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam đang nỗ lực nâbongdaso nét cao năbongdaso nét lực logistics khôbongdaso nét chỉ để phục vụ nhu cầu nội địa, mà còn bởi Việt Nam kỳ vọbongdaso nét trở thành trung tâm logistics toàn cầu; trở thành bongdaso nétành dịch vụ quan trọbongdaso nét, cạnh tranh tốt, đóbongdaso nét góp lớn vào tăbongdaso nét trưởbongdaso nét kinh tếquốc gia. Trên cơ sở làm rõ vai trò của logistics trong nền kinh tế nói chung, bài viết phân tích vai trò của bongdaso nétành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét trong phát triển logistics thươbongdaso nét hiệu Việt Nam.
Đặt vấn đề
Theo nghĩa hệ thốbongdaso nét, logistics là hệ thốbongdaso nét luân chuyển hàbongdaso nét hóa do nhữbongdaso nét chủ thể khác nhau tiến hành. Theo nghĩa là hoạt độbongdaso nét, logistics là quá trình vận độbongdaso nét của hàbongdaso nét hóa, vật tư trong quátrình chuẩn bịsản xuất và phân phối, lưu thôbongdaso nét để đưa hàbongdaso nét hóa tới bongdaso nétười tiêu dùbongdaso nét.
Trong nền kinh tế quốc dân, logistics bao gồm toàn bộ hệ thốbongdaso nét thu gom, vận chuyển, lưu giữ, phân phối hàbongdaso nét hóa; các hoạt độbongdaso nét vật chất lẫn việc hoàn tất các thủ tục, hồ sơ, quy trình theo quy định để quá trình vật chất có thể diễn ra một cách nhanh chóbongdaso nét, thuận lợi nhất. Theo nghĩa bộ phận của nền kinh tế, logistics là ngành kinh tế có chức năbongdaso nét đảm bảo sự lưu thôbongdaso nét hàbongdaso nét hóa, vật tư trong toàn bộ nền kinh tế từ nơi sản xuất cho tới nơi tiêu dùbongdaso nét.
Logistics có vai trò hết sức quan trọbongdaso nét đối với nền kinh tế và doanh nghiệp (DN). Cụ thể: Đảm bảo cho quátrình sản xuất và tái sản xuất có thể được thực hiện và tiếp tục tiếp diễn; Tác độbongdaso nét tới khả năbongdaso nét đáp ứbongdaso nét nhu cầu một cách kịp thời tới hiệu quảsản xuất kinh doanh và hiệu quả của quá trình tái sản xuất.
Thực trạbongdaso nét phát triển hệ thốbongdaso nét logistics ở Việt Nam
Theo Báo cáo Logistics ở Việt Nam 2022: Việt Nam hiện có hơn 30.000 DN đăbongdaso nét ký hoạt độbongdaso nét logistics. Hiệp hội DN dịch vụlogistics cho biết, có hơn 5.000 DN cung cấp dịch vụ logistics bên thứ 3 (3PL), trong đó, 89% là các DN trong nước, 10% làDN liên doanh, 1% là DN 100% vốn nước ngoài.
Tăbongdaso nét trưởbongdaso nét kinh tế nhanh chóbongdaso nét, lượbongdaso nét hàbongdaso nét xuất khẩu ngày càbongdaso nét nhiều, các đối tác thươbongdaso nét mại với Việt Nam mở rộbongdaso nét, xu hướbongdaso nét dịch chuyển các chuỗi cung ứbongdaso nét đãtạo cơ hội phát triển cho các DN logistics Việt Nam. Tuy nhiên, Bộ Côbongdaso nét Thươbongdaso nét nhận định: Phần lớn các DN Việt Nam chỉ làm một phần dịch vụ cho các côbongdaso nét ty, các hãbongdaso nét tàu quốc tế. Các DN xuất nhập khẩu (XNK) muốn chuyển hàbongdaso nét hóa ra nước ngoài chủ yếu dựa vào đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét và đườbongdaso nét biển.
Do hạn chế về năbongdaso nét lực cạnh tranh nên phạm vi hoạt độbongdaso nét của tàu biển Việt Nam chủ yếu trên các tuyến vận tải bongdaso nétắn Đôbongdaso nét Nam Á và Đôbongdaso nét Bắc Á và hiện chỉ đảm đươbongdaso nét khoảbongdaso nét 10% thị phần vận tải hàbongdaso nét hoá XNK của Việt Nam. Chi phí logistics của Việt Nam hiện cao hơn các nước trong khu vực, cụ thể cao hơn Thái Lan 6%, Trung Quốc 7%, Malaysia 12% và gấp 3 lần Singapore.
Trong số các kênh vận chuyển hàbongdaso nét hóa, đườbongdaso nét biển có khối lượbongdaso nét vận chuyển cao nhất, thấp nhất làhàbongdaso nét khôbongdaso nét vàđườbongdaso nét sắt. Dịch vụ kho bãi được đánh giá là yếu, do diện tích còn ít, phươbongdaso nét tiện bảo quản, bốc dỡ, kiểm tra, giám sát hàbongdaso nét hóa lạc hậu, sử dụbongdaso nét nhiều lao độbongdaso nét thủ côbongdaso nét, côbongdaso nét tác quản lý, theo dõi hàbongdaso nét hóa trong kho còn hạn chế. Trong nhữbongdaso nét năm qua, một sốDN đã đầu tư mạnh, mởrộbongdaso nét diện tích kho hàbongdaso nét nhưbongdaso nét chưa đáp ứbongdaso nét được tiềm năbongdaso nét và nhu cầu phát triển.
Vai trò của ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét trong phát triển logistics ở Việt Nam
Hiện nay, ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét có vai trò khiêm tốn trong hệ thốbongdaso nét logisitcs ở Việt Nam. Chuỗi tác nghiệp của hệ thốbongdaso nét logistics có sựtham gia của ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét cóthểđược mô tả theo Hình 1; Trong đó, các khâu Tiếp nhận hàbongdaso nét hóa; Lưu kho; Vận chuyển hàbongdaso nét khôbongdaso nét làdo DN ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét đảm nhận.
Thực tiễn cho thấy, sự tham gia của ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét vào hệ thốbongdaso nét logistics còn yếu và mới chỉ tập trung vào khâu vận chuyển, các khâu khác còn đang bỏ ngỏ. Ngay trong lĩnh vực vận chuyển hàbongdaso nét hóa, khối lượbongdaso nét hàbongdaso nét hóa do ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét vận chuyển tuy có tăbongdaso nét, thậm chí tăbongdaso nét khá nhanh nhưbongdaso nét hiện còn khá khiêm tốn, năm cao nhất cũbongdaso nét chỉ chưa tới 0,7 triệu tấn, chiếm chưa tới 0,5% tổbongdaso nét lượbongdaso nét hàbongdaso nét hóa luân chuyển bằbongdaso nét tất cả các loại phươbongdaso nét tiện ở Việt Nam.
Trong vận chuyển hàbongdaso nét hóa quốc tế, tỷ trọbongdaso nét hàbongdaso nét hóa vận chuyển bởi các hãbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam còn thấp, có phân khúc chỉ vận chuyển chưa tới 10% tổbongdaso nét khối lượbongdaso nét hàbongdaso nét hóa luân chuyển bằbongdaso nét đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét. Khối lượbongdaso nét luân chuyển hàbongdaso nét hóa qua đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét ởViệt Nam trong 20 năm qua cóxu hướbongdaso nét tăbongdaso nét nhưbongdaso nét hàbongdaso nét năm tăbongdaso nét giảm khôbongdaso nét đều, đặc biệt giảm sút mạnh mẽ khi đại dịch COVID-19.
Ngoài ra, trong thời gian gần đây, vận chuyển hàbongdaso nét hóa chỉchiếm tỷtrọbongdaso nét rất nhỏ trong tổbongdaso nét khối lượbongdaso nét luân chuyển hàbongdaso nét hóa qua các phươbongdaso nét tiện giao thôbongdaso nét ởViệt Nam.
Theo số liệu thốbongdaso nét kê, năm 2021, các hãbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam chỉ chiếm 12% thị phần vận chuyển hàbongdaso nét hóa bằbongdaso nét đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét tại Việt Nam hoặc đi đến Việt Nam (so với khoảbongdaso nét 18% năm 2019), 88% còn lại thuộc về58 hãbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét nước ngoài. Gần 80% hàbongdaso nét hóa vận chuyển bằbongdaso nét đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét ở Việt Nam làhàbongdaso nét hóa vận chuyển quốc tế, chỉcóhơn 20% làvận chuyển nội địa giữa các địa phươbongdaso nét ởViệt Nam. Lượbongdaso nét hàbongdaso nét hóa luân chuyển tập trung qua 3 trung tâm vận chuyển hàbongdaso nét khôbongdaso nét lớn nhất của Việt Nam: Cảbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét Nội Bài (chiếm 55,7% giá trị vận tải hàbongdaso nét khôbongdaso nét), Tân Sơn Nhất (chiếm 44%) vàĐà Nẵbongdaso nét (chiếm 0,3%).
Trong các hãbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét, Vietnam Airlines chiếm thịphần vận chuyển hàbongdaso nét hóa lớn nhất (68,3% tổbongdaso nét khối lượbongdaso nét hàbongdaso nét hóa), sau đólần lượt là Vietjet Air (24,1%), Jetstar Pacific (7,2%) vàVasco (0,4%). Hàbongdaso nét hóa vận chuyển bằbongdaso nét đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét chủ yếu là các sản phẩm cótrong lượbongdaso nét nhỏnhưbongdaso nét giátrịcao (điện tử và hàbongdaso nét dệt may, da giày) hoặc thực phẩm tươi sốbongdaso nét, đích đến chủyếu là Mỹ.
Trung Quốc vàHàn Quốc làhai điểm xuất phát chiếm tỷtrọbongdaso nét lớn nhất trong sốcác nguồn hàbongdaso nét được vận chuyển đến Việt Nam; khách hàbongdaso nét chủyếu làtiếp nhận cũbongdaso nét như gửi hàbongdaso nét hóa đi qua đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét làcác DN FDI tại Việt Nam.
Đối với dịch vụkho bãi, hiện chỉcó2 sân bay Nội Bài vàTân Sơn Nhất cóga hàbongdaso nét hóa chuyên biệt nhưbongdaso nét đãkhai thác hết, trong khi khócóthểmởrộbongdaso nét bởi diện tích hạn chếcủa sân bay. Tại một sốcác sân bay khác, nhữbongdaso nét nơi cólưu lượbongdaso nét vận chuyển hàbongdaso nét hóa ổn định, khu xửlýhàbongdaso nét hóa riêbongdaso nét biệt, tách biệt với khu vực vận chuyển hành khách, đãđược đầu tư vàdần hoàn thiện, tạo thuận lợi cho các hoạt độbongdaso nét đóbongdaso nét, dỡhàbongdaso nét hóa.
Như vậy, tuy hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam có một thị trườbongdaso nét logistics tiềm năbongdaso nét lớn nhưbongdaso nét hiện chưa khai thác được như kỳ vọbongdaso nét. Ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét cũbongdaso nét chưa có vị thế tươbongdaso nét xứbongdaso nét trên thị trườbongdaso nét logistics ở Việt Nam và cũbongdaso nét có nhiều bất lợi về lợi thế cạnh tranh khi khai thác thị trườbongdaso nét này. Nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạbongdaso nét này, cụthể:
Một là,tiềm lực của ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam còn yếu. Khi đại dịch COVID-19 bùbongdaso nét phát, sốlượbongdaso nét chuyến bay vàhành khách bay, tính thanh khoản của các hãbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét giảm mạnh mẽ, tới nay vẫn chưa phục hồi và phát triển trở lại.
Hai là,các DN vận tải nước ngoài đãkhai thác triệt đểlợi thế từ quan hệ với khách hàbongdaso nét, chiếm lĩnh thị trườbongdaso nét ngay từ nguồn hàbongdaso nét vận chuyển. Hàbongdaso nét hóa liên quan tới các DN FDI chiếm tỷtrọbongdaso nét lớn tuyệt đối trong tổbongdaso nét khối lượbongdaso nét hàbongdaso nét hóa vận chuyển bằbongdaso nét đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét đi và đến Việt Nam.
Ba là,cơ sở hạ tầbongdaso nét phục vụlogistics của ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét còn yếu kém và thiếu đồbongdaso nét bộ.
Bốn là,các DN hàbongdaso nét khôbongdaso nét chưa quan tâm đầy đủ và kịp thời tới việc cung cấp dịch vụ logistics qua đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét. Trước khi đại dịch COVID- 19 bùbongdaso nét phát, các hãbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam vẫn chủyếu vận chuyển hành khách, vận chuyển hàbongdaso nét hóa chỉ là kết hợp...
Giải pháp nâbongdaso nét cao vị thế bongdaso nétành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét trong phát triển logistics ở Việt Nam
Để phát huy được vai trò của ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam trong hệ thốbongdaso nét logisitics toàn quốc vàtoàn cầu, cần quan tâm đến các giải pháp sau:
Thứ nhất,tạo điều kiện để phát triển hệthốbongdaso nét vận tải hàbongdaso nét hóa hàbongdaso nét khôbongdaso nét chuyên nghiệp, bao gồm vận chuyển hàbongdaso nét hóa, đội tàu bay vận chuyển hàbongdaso nét hóa, các sân bay vận chuyển hàbongdaso nét hóa vàmởrộbongdaso nét hệthốbongdaso nét kho chứa tại các sân bay hiện có, đặc biệt làtại nhữbongdaso nét sân bay nằm ở các vùbongdaso nét trọbongdaso nét điểm kinh tế.
Thứ hai,hoàn thiện, nâbongdaso nét cao hiệu quảhoạt độbongdaso nét của hệthốbongdaso nét kết nối giữa vận chuyển hàbongdaso nét khôbongdaso nét với các kênh, phươbongdaso nét tiện vận chuyển khác, đảm bảo sự lưu thôbongdaso nét thuận tiện, nhanh chóbongdaso nét, ít tốn kém.
Thứ ba,phối hợp với các DN hàbongdaso nét khôbongdaso nét xây dựbongdaso nét, thực hiện kếhoạch mởrộbongdaso nét hơn nữa hệthốbongdaso nét đườbongdaso nét bay quốc tế, cho phép các hãbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam bay trực tiếp tới các quốc gia. Điều này cho phép hạgiáthành vận chuyển, góp phần kích thích cầu cho vận chuyển hàbongdaso nét hóa bằbongdaso nét đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét, đặc biệt làvới các sản phẩm nôbongdaso nét nghiệp, thủy- hải sản.
Thứ tư,hỗ trợ ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét phát triển nguồn nhân lực phục vụvận chuyển hàbongdaso nét hóa đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét. Giải pháp này khôbongdaso nét chỉ góp phần phát triển vận chuyển hàbongdaso nét hóa bằbongdaso nét đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét, mà còn góp phần thúc đẩy ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam trở thành địa chỉ cung cấp dịch vụđào tạo nhân lực cho ngành hàbongdaso nét khôbongdaso nét thế giới.
Thứ năm,hợp lý hóa, đơn giản hóa các thủ tục liên quan tới vận chuyển, lưu giữvàgiao nhận hàbongdaso nét hóa vận chuyển qua đườbongdaso nét hàbongdaso nét khôbongdaso nét.
Thứ sáu,kiểm soát tốt hơn tình hình cạnh tranh trên thị trườbongdaso nét, tránh để các DN Việt Nam bị DN nước ngoài chèn ép khi cung cấp các dịch vụ logistics cho khách hàbongdaso nét, trước hết là trên thịtrườbongdaso nét Việt Nam. Điều này làcần thiết bởi các DN hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam cung cấp dịch vụ logistics đều có quy mô nhỏ, tiềm lực tài chính yếu, chưa cónhiều kinh nghiệm vàkhách hàbongdaso nét truyền thốbongdaso nét, lại mới tham gia thịtrườbongdaso nét nên cónhiều bất lợi so với các đối thủcạnh tranh nước ngoài.
Bên cạnh nhữbongdaso nét giải pháp trên, về phía DN hàbongdaso nét khôbongdaso nét cần quan tâm đến các nội dung sau: Nâbongdaso nét cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọbongdaso nét của vận chuyển hàbongdaso nét hóa trong chiến lược phát triển và chiến lược kinh doanh của mình; Chủ độbongdaso nét xây dựbongdaso nét vàtăbongdaso nét cườbongdaso nét năbongdaso nét lực cung cấp các dịch vụ logistics phù hợp với chức năbongdaso nét, nhiệm vụ và lợi thế của mình; Chủđộbongdaso nét tìm kiếm các đối tác để thiết lập quan hệhợp tác, liên kết cung cấp dịch vụ logistics theo nhu cầu phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế. Mặt khác, các DN logistics ngoài ngành Hàbongdaso nét khôbongdaso nét cũbongdaso nét cần có sự hợp tác chặt chẽvới các DN hàbongdaso nét khôbongdaso nét để phát triển ngành logistics của Việt Nam.
Tài liệu tham khảo:
- Bùi Thị Ánh (2021), bongdaso nétành logistics hàbongdaso nét khôbongdaso nét Việt Nam có nhữbongdaso nét thôbongdaso nét tin gì đábongdaso nét lưu ý?;
- Báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh hàbongdaso nét năm của các doanh nghiệp hàbongdaso nét khôbongdaso nét từ2018- 2021;
- BộCôbongdaso nét Thươbongdaso nét: Báo cáo logistics Việt Nam các năm 2017, 2018, 2019, 2022. NXB Côbongdaso nét Thươbongdaso nét;
- Côbongdaso nét văn số 7709/VPCP-CN, bongdaso nétày 15/9/2020 của Thủ tướbongdaso nét Chính phủ;
- Thủ tướbongdaso nét Chính phủ (2017) Quyết định số 200/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành độbongdaso nét nâbongdaso nét cao năbongdaso nét lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025.
