Thị trường xuất khẩu gạo năm 2023 diễn biến ra sao?
Với nhiều yếu tố thuận lợi, xuất khẩu gạo của Việt Nam năm 2022 dự báo sẽ tiếp tục tăng trong quý IV, sản lượng gạo xuất khẩu có nhiều khả năng sẽ cán mốc 6,5 triệu tấn vào cuối năm, kim ngạch xuất khẩu có thể đạt 3,3 tỷ USD.

Bất ngờ với bongdaso nét tấm
Thị trường xuất khẩu bongdaso nét diễn ra bình thường trong 9 tháng đầu năm. Tuy nhiên, kể từ tháng 10, thị trường đã có những diễn biến bất ngờ khi Ấn Độ-quốc gia chiếm 40% sản lượng bongdaso nét xuất khẩu toàn cầu đã ban bố lệnh hạn chế xuất khẩu mặt hàng này.
Với lo ngại về an ninh lương thực và mong muốn nâng cao giá bongdaso nét xuất khẩu, ngày 8/9, Tổng cục Ngoại thương Ấn Độ đã ban hành lệnh cấm xuất khẩu đối với mặt hàng bongdaso nét tấm (có hiệu lực từ sau ngày 15/9/2022).Đồng thời, Ấn Độ cũng áp thuế xuất khẩu 20% đối với các mặt hàng bongdaso nét trắng và bongdaso nét lứt (chiếm 60% tổng kim ngạch xuất khẩu bongdaso nét của Ấn Độ).
Năm 2021, Ấn Độ đã xuất khẩu 21,5 triệu tấn bongdaso nét, nhiều hơn tổng số bongdaso nét của 4 nước xuất khẩu lớn gồm: Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Mỹ cộng lại. Riêng chỉ trong 7 tháng đầu năm nay, Ấn Độ đã xuất khẩu gần 10 triệu tấn bongdaso nét.
Việc Ấn Độ đánh thuế 20% bongdaso nét trắng và bongdaso nét lức đã làm giá bongdaso nét xuất khẩu của quốc gia này tăng thêm khoảng 50USD/tấn, nhưng dự báo cũng vì giá bongdaso nét đắt hơn mà sản lượng xuất khẩu bongdaso nét của Ấn Độ có thể giảm đến 6 triệu tấn so với năm 2021.
Ấn Độ cũng là nước xuất khẩu bongdaso nét tấm lớn nhất thế giới. Do vậy, khi quốc gia này dừng xuất khẩu bongdaso nét tấm đột ngột đã làm cho nguồn cung mặt hàng này thiếu hụt trầm trọng.
Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), do hạn hán mất mùa nên nhu cầu nhập khẩu bongdaso nét của Trung Quốc dự báo sẽ đạt mức kỷ lục khoảng 6 triệu tấn. Trong đó gần một nửa lượng bongdaso nét nhập khẩu của Trung Quốc là bongdaso nét tấm, chủ yếu từ Ấn Độ để làm thức ăn chăn nuôi cũng như sản xuất rượu và đồ ăn nhẹ.
Ngoài Ấn Độ, thì chỉ có Miến Điện, Thái Lan, Pakistan có mặt hàng bongdaso nét tấm nhưng sản lượng rất ít. Việt Nam tuy là quốc gia xuất khẩu bongdaso nét lớn nhưng sản lượng bongdaso nét tấm sản xuất không đủ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và còn phải nhập khẩu thêm từ Ấn Độ khoảng hơn 400.000 tấn/năm. Hiện tại Việt Nam không có mặt hàng bongdaso nét tấm để xuất khẩu.
Do khan hiếm nguồn cung, hiện nay giá bongdaso nét tấm đã tăng vọt lên gần bằng bongdaso nét 25% tấm. Theo bảng giá bongdaso nét tham khảo của Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA), ngày 13/10, giá bongdaso nét tấm của Pakistan đã đạt 376 USD/tấn ngang bằng với bongdaso nét 25% tấm. bongdaso nét tấm Thái Lan cũng đã đạt 381 USSD/tấn, trong khi bongdaso nét 25% tấm của quốc gia này chỉ vào khoảng 400 USD/tấn.
Thị trường xuất khẩu bongdaso nét năm 2023 diễn biến ra sao?
Theo báo cáo mới nhất của USDA, sản lượng bongdaso nét toàn cầu niên vụ 2022-2023 dự báo đạt 512,4 triệu tấn, giảm 2,3 triệu tấn so với dự báo trước đó và giảm 1,2 triệu tấn so với niên vụ trước. Nguyên nhân là do thiên tai, mất mùa, sản lượng bongdaso nét tại Ấn Độ, Bangladesh và châu Âu giảm. Sản lượng bongdaso nét tồn kho chỉ khoảng 178,5 triệu tấn, thấp nhất trong vòng 3 năm trở lại đây.
Trong khi đó, dự báo tiêu thụ bongdaso nét toàn cầu trong niên vụ 2022-2023 có thể đạt 518,7 triệu tấn, tăng hơn 2 triệu tấn so với niên vụ trước. Tiêu thụ bongdaso nét tại Philipines, Trung Quốc, Bangladesh, Nepal, Nigeria và kể cả Việt Nam sẽ tăng.
Trong đó, Trung Quốc dự kiến nhập khẩu 6 triệu tấn bongdaso nét, Philipines dự kiến nhập khẩu 3,4 triệu tấn, Liên minh châu Âu nhập khẩu 2,5 triệu tấn, Nigeria nhập khẩu 2,2 triệu tấn, Mỹ dự kiến nhập khẩu 1,4 triệu tấn, các quốc gia dự kiến nhập khẩu từ 1 triệu tấn bongdaso nét trở lên gồm: Bờ Biển Ngà, Ghana, Iran, Iraq, Malaysia, Nepal, Ả Rập Saudi, Senegal, Nam Phi và các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Tổng nhu cầu bongdaso nét thương mại toàn cầu niên vụ 2022-2023 dự bán đạt trên 54,7 triệu tấn.
Về nguồn cung, do quốc gia xuất khẩu bongdaso nét lớn nhất là Ấn Độ, diện tích gieo trồng giảm 13%, sản lượng giảm 0,9%, giá bongdaso nét nội địa đã tăng 7% nên quốc gia này đã ban hành chính sách đánh thuế bongdaso nét xuất khẩu và hạn chế xuất khẩu để đảm bảo anh ninh lương thực và bình ổn thị trường nội địa. Dự báo cả năm 2022 Ấn Độ chỉ xuất khẩu khoảng trên dưới 16 triệu tấn bongdaso nét, giảm khoảng 6 triệu tấn so với năm 2021.
Theo thông tin từ Bộ Thương mại Thái Lan, nước này đã xuất khẩu 687.118 tấn bongdaso nét các loại trong tháng 8/2022, tăng 19% so với tháng 7/2022 và tăng 16% so với cùng kỳ năm 2021, với các thị trường xuất khẩu chính là Iraq, Nam Phi, Mỹ và Benin. Lũy kế xuất khẩu 8 tháng đầu năm 2022 Thái Lan đã xuất khẩu 4,77 triệu tấn bongdaso nét, tăng 42% so với cùng kỳ năm trước. Với kết quả xuất khẩu bongdaso nét trong 8 tháng đầu năm 2022 vừa qua, Bộ Thương mại Thái Lan dự kiến con số xuất khẩu cả năm 2022 sẽ vượt mục tiêu 7,5 triệu tấn bongdaso nét các loại.
Về xuất khẩu bongdaso nét của Việt Nam, theo Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), 9 tháng đầu năm xuất khẩu bongdaso nét Việt Nam đã đạt sản lượng trên 5,4 triệu tấn, với kim ngạch 2,64 tỷ USD, tăng 19,3% về sản lượng, 9,3% về giá trị so với cùng kỳ năm 2021.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá chào bán bongdaso nét xuất khẩu 5% tấm đang ở mức 438 USD/tấn, bongdaso nét 25% tấm ở mức 418 USD/tấn, cao hơn bongdaso nét Thái Lan cùng loại từ 18-23 USD/tấn và đang dẫn đầu về giá xuất khẩu trên thị trường bongdaso nét.
Tuy nhiên, theo Chủ tịch VFA Nguyễn Ngọc Nam, giá bongdaso nét xuất khẩu năm 2022 chưa phản ánh đúng chất lượng của hạt bongdaso nét Việt Nam.
"Với trình độ canh tác được nâng lên, chất lượng giống cũng được cải thiện, bongdaso nét Việt Nam ngày càng đáp ứng tốt hơn yêu cầu, thị hiếu của thị trường nhưng giá xuất khẩu chưa được cải thiện, thậm chí còn sụt giảm, đây là một bất hợp lý của thị trường lúa bongdaso nét hiện nay", ông Nam nhận xét.
Đồng tình với quan điểm đó, ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Phước Thành IV cho biết, hiện công ty đang xuất khẩu các loại bongdaso nét thơm, dẻo chỉ với giá 490-500 USD/tấn. Trong khi cùng thời điểm này của năm 2019, giá xuất khẩu loại bongdaso nét này từ 540-560 USD/tấn.
"Sản xuất lúa bongdaso nét của nước ta hiện nay không thua kém quốc gia nào, chất lượng hạt bongdaso nét cũng được cải thiện qua từng năm.
Xuất khẩu bongdaso nét năm 2022 mặc dù rất thuận lợi về mặt thị trường nhưng giá cả chưa được tốt, trong khi chất lượng hạt bongdaso nét được nâng lên, chi phí sản xuất, logistics tăng nhưng giá bán bongdaso nét lại sụt giảm, đây là một điều bất hợp lý đối với ngành hàng lúa bongdaso nét hiện nay", ông Thành phân tích.