bongdaso kèo nhà cái

Mở đầu

Trong hoạt động củangân hàngthương mại (NHTM), cấptín dụnglà một trong những mảng chính, thường chiếm tỷ trọng từ 60% - 85% trong kết cấu tài sản có của ngân bongdaso kèo nhà cái. Do đó, việc thực hiện cấp tín dụng có hiệu quả sẽ góp phần tạo ra lợi nhuận an toàn.

Ngoài ra, thông qua việc cấp tín dụng cho khách bongdaso kèo nhà cái sẽ giúp ngân bongdaso kèo nhà cái có cơ hội tiếp cận với các bạn bongdaso kèo nhà cái của doanh nghiệp như nhà cung ứng, nhà phân phối… tạo điều kiện cho ngân bongdaso kèo nhà cái giới thiệu, quảng bá sản phẩm dịch vụ của mình. Đây là cơ hội để gia tăng số lượng khách bongdaso kèo nhà cái giao dịch nhằm mở rộng thị phần, đồng thời nâng cao thương hiệu của ngân bongdaso kèo nhà cái trên thị trường.

Tuy vậy, có một đặc trưng điển hình trong các hoạt động của các NHTM đó chính là rủi ro tín dụng. Ngân bongdaso kèo nhà cái thực hiện cấp tín dụng cho khách bongdaso kèo nhà cái có thể đối mặt với rủi ro khách bongdaso kèo nhà cái không thể trả đầy đủ gốc, lãi hay cả gốc và lãi của khoản vay đúng cam kết.

Khi thực hiện giao dịch tín dụng, từ lúc giải ngân cho đến khi thu hồi vốn, ngân bongdaso kèo nhà cái chưa biết chắc giao dịch đó hoàn thành hay không. Do đó,rủi ro tín dụngthể hiện ở khả năng hay xác suất hoàn thành giao dịch tín dụng đó.

1. Nhận diện hiện tượng rủi ro tín dụng cam kết

Có rất nhiều loại rủi ro và có nhiều cách phân loại khác nhau. Thông thường, trong khung rủi ro chung của các NHTM sẽ phân thành các loại như sau:

(i) Rủi ro giao dịch:Là những vấn đề trục trặc xảy ra trong quá trình giao dịch giữa ngân bongdaso kèo nhà cái và khách bongdaso kèo nhà cái, đặc biệt là xét duyệt khách bongdaso kèo nhà cái vay, bao gồm rủi ro lựa chọn, rủi ro bảo đảm và rủi ro nghiệp vụ.

(ii) Rủi ro danh mục:Là những phát sinh xảy ra khi ngân bongdaso kèo nhà cái quản lý danh mục cho vay không chặt chẽ và khoa học, được phân loại ra thành 2 loại là rủi ro nội tại và rủi ro tập trung.

Rủi ro nội tại:Bắt nguồn từ bên trong của cá nhân, tổ chức đi vay và nền kinh tế chung.

Rủi ro tập trung:Là dư nợ dành cho các khách bongdaso kèo nhà cái được dồn lại với nhau thành một cụm.

(iii) Rủi ro lựa chọn:Là các vấn đề trục trặc liên quan tới việc thẩm định nguồn tiền của khách bongdaso kèo nhà cái và khả năng phân tích tín dụng, trong đó việc ngân bongdaso kèo nhà cái phân tích, xem xét và chọn phương án vay có vai trò khá quan trọng.

(iv) Rủi ro bảo đảm:Phát sinh từ các tiêu chuẩn được đưa ra để bảo đảm như điều khoản hợp đồng giao kết, chủ thể, cách thức và mức tiền cho vay.

(v) Rủi ro nghiệp vụ:Liên quan tới hoạt động cho vay của ngân bongdaso kèo nhà cái, khả năng quản lý và tác nghiệp của cán bộ nhân viên.

Trong đó, có một “hiện tượng rủi ro” rất phổ biến từ phía khách bongdaso kèo nhà cái thường xuyên xảy ra hầu như đối với bất kỳ khách bongdaso kèo nhà cái nào, kể cả khách bongdaso kèo nhà cái là tổ chức, cá nhân hay khách bongdaso kèo nhà cái lớn nhỏ, khách bongdaso kèo nhà cái uy tín hay uy tín hạn chế, và ở bất kỳ giai đoạn nào; khách bongdaso kèo nhà cái có kết quả hoạt động kinh doanh tốt hay xấu… đó chính là “hiện tượng đến hạn trả nợ nhưng khách bongdaso kèo nhà cái không trả đúng hạn” , hay đó là “vi phạm cam kết thời hạn trả nợ” đối với ngân bongdaso kèo nhà cái.

2. Hậu quả của rủi ro cam kết

Rủi ro này dẫn đến hậu quả như: (i) Ngân bongdaso kèo nhà cái mất nhiều chi phí cơ hội khác, ngân bongdaso kèo nhà cái bị thiệt hại do ngân bongdaso kèo nhà cái là ‘trung gian tài chính”; phải đi huy động đối tượng khác (có thể lãi suất cao) để bù đắp thiếu hụt cân đối tài chính trong thời hạn chờ khách bongdaso kèo nhà cái trả nợ (ngân bongdaso kèo nhà cái thu được nợ);

(ii) Ngân bongdaso kèo nhà cái mất cân đối cục bộ; (iii) Ngân bongdaso kèo nhà cái thiệt hại tài chính do phải điều chỉnh kế hoạch tài chính; (iv) Ngân bongdaso kèo nhà cái thiệt hại do có thể sẽ phải điều chỉnh cấu phần lãi suất cho vay và huy động; (v) Ngân bongdaso kèo nhà cái phát sinh chi phí do phải điều vốn nội bộ từ hội sở chính ngân bongdaso kèo nhà cái đến đơn vị cho vay hoặc phải điều chỉnh từ chi nhánh này đến chi nhánh khác; (vi) Ngân bongdaso kèo nhà cái thiệt hại tài chính do phải tăng chi phí hoạt động cho thời gian chờ thu nợ; (vii) Ngân bongdaso kèo nhà cái thiệt hại tài chính nếu phải sử dụng các “biện pháp đòi nợ” (chi phí đi lại, chi phí tố tụng nếu kiện, chi phí thuê ngoài…).

Như vậy, với “hiện tượng rủi ro” này buộc ngân bongdaso kèo nhà cái phải thực hiện các biện pháp nghiệp vụ để thực hiện thu nợ, hay đó chính là các kịch bản (cho cả danh mục khách bongdaso kèo nhà cái và do đối tượng khách bongdaso kèo nhà cái vi phạm).

3. Biện pháp kiểm soát hiện tượng rủi ro “khách bongdaso kèo nhà cái vi phạm cam kết thời hạn trả nợ”

Do hiện tượng này là không thể tránh, nên ngân bongdaso kèo nhà cái phải thực hiện kiểm soát một cách tốt nhất trong quá trình thực hiện cấp tín dụng cho khách bongdaso kèo nhà cái. Các biện pháp ứng xử để kiểm soát hiện tượng trên:

Thứ nhất, thực hiện biện pháp né tránh:Ngân bongdaso kèo nhà cái chủ động né tránh từ trước khi rủi ro xảy ra, né tránh bằng cách loại bỏ những nguyên nhân gây ra rủi ro (nguyên nhân khách bongdaso kèo nhà cái vi phạm trả nợ đúng hạn).

Trong mọi trường hợp, với các hiện tượng khách bongdaso kèo nhà cái có biểu hiện không trả nợ hoặc không thực hiện trả nợ đúng hạn cho ngân bongdaso kèo nhà cái theo hợp đồng đã ký:

(1) Rà soát, đánh giá:Trước hết, ngân bongdaso kèo nhà cái tổ chức rà soát, đánh giá các văn phạm quy định của pháp luật có liên quan đến nghiệp vụ, quản lý của ngân bongdaso kèo nhà cái và ngành nghề hoạt động của khách bongdaso kèo nhà cái vay), từ đó, có các điều chỉnh vào bộ hợp đồng tín dụng và thiết kế quy trình tín dụng sao cho các độ trễ vẫn nằm trong mọi kế hoạch.

(2) Thẩm định, thiết kế khoản vay:Để có thể chủ động né tránh trước khi rủi ro xảy ra và loại bỏ những nguyên nhân gây ra rủi ro, ngân bongdaso kèo nhà cái thực hiện các chốt kiểm soát ngay tại khâu thẩm định hồ sơ khách bongdaso kèo nhà cái, bao gồm: Khởi tạo (đề xuất) - Thẩm định - Phê duyệt - Giải ngân - Kiểm tra - Thu nợ/Thu lãi.

Thực hiện khâu thẩm định: Uy tín và pháp lý, hồ sơ tài chính, hồ sơ khoản vay, hồ sơ tài sản bảo đảm, phương án trả nợ (trong phương án kinh doanh), trên cơ sở các khâu thẩm định, bộ phận thẩm định sẽ thiết kế ‘khoản cho vay” sao cho đã tính toán hết (loại trừ) các yếu tố (kiểm soát được).

Thiết kế khoản vay: Qua khâu thẩm định, bộ phận hồ sơ sẽ có những dự báo, khuyến nghị, dự kiến khả năng rủi ro về việc khách bongdaso kèo nhà cái có thể vi phạm thời hạn trả nợ để từ đó thiết kế khoản vay: Số tiền cho vay, lãi suất phù hợp với nhận định sẽ bù đắp được rủi ro, thời hạn cho vay đã tính các độ trễ với tiên lượng rủi ro, tính toán tính “lỏng” của tài sản thế chấp để dự liệu khả năng xử lý khi rủi ro xẩy ra.

Thiết kế hợp đồng cho vay: Đây là nội dung rất quan trọng, vì là căn cứ khi ngân bongdaso kèo nhà cái đã tiên lượng hết là kiểm soát được khoản vay thực hiện đúng thời hạn trả nợ, nhưng khách bongdaso kèo nhà cái vẫn vi phạm. Theo đó, chính các điều khoản, điều kiện áp chế trong hợp đồng này là chế tài mạnh nhất buộc khách bongdaso kèo nhà cái trả nợ.

Trong trường hợp bên vay vẫn không thực hiện yêu cầu về trả nợ, ngân bongdaso kèo nhà cái sẽ thực hiện các “biện pháp xử lý để thu hồi nợ”. Trong quá trình này, bước cuối cùng của ngân bongdaso kèo nhà cái là thực hiện biện pháp tố tụng để thu nợ.

Như vậy, để loại bỏ được những nguyên nhân gây ra rủi ro, khâu thẩm định để thiết kế khoản vay phù hợp là khâu nòng cốt, từ việc xem xét, đánh giá (qua các chỉ số định lượng (báo cáo tài chính, báo cáo tình hình hoạt động của khách bongdaso kèo nhà cái) và các chỉ số định tính (uy tín, kinh nghiệm…), cán bộ thẩm định sẽ tìm ra các dấu hiệu nhận biết.

Thứ hai, biện pháp ngăn ngừa:Ngân bongdaso kèo nhà cái thực hiện các biện pháp ngăn ngừa, được thiết kế các điều khoản, điều kiện cho vay mà khách bongdaso kèo nhà cái sẽ ký hợp đồng với ngân bongdaso kèo nhà cái thông qua hợp đồng tín dụng, hợp đồng bảo lãnh, hợp đồng bảo đảm.

Bên cạnh đó, trong quá trình thẩm định, khách bongdaso kèo nhà cái phải chứng minh các nội dung cốt lõi như cơ sở khả thi của nguồn trả nợ, cơ sở chuyển thành tiền của tài sản bảo đảm, nghĩa vụ trả thay, hoa lợi của tài sản bảo đảm… Một số biện pháp có thể kể đến như sau:

- Trong mọi trường hợp, ngân bongdaso kèo nhà cái chọn lựa đầu vào khách bongdaso kèo nhà cái cần có uy tín, kết quả hoạt động kinh doanh tốt, có lịch sử trả nợ uy tín, ngành nghề hoạt động của khách bongdaso kèo nhà cái có xu hướng phát triển và bền vững, khách bongdaso kèo nhà cái thực hiện tốt các nghĩa vụ thuế, tài chính khác với nhà nước, tài sản bảo đảm rõ ràng và có tính thanh khoản (trừ trường hợp khách bongdaso kèo nhà cái được vay vốn tín chấp thì các điều kiện về tín chấp sẽ được nâng cao hơn một mức).

- Các báo cáo của khách bongdaso kèo nhà cái cần được kiểm toán định kỳ bongdaso kèo nhà cái quý/bán niên và năm theo chỉ định của ngân bongdaso kèo nhà cái (báo cáo tài chính, báo cáo thẩm tra công trình – đối với vay xây dựng công trình).

- Khách bongdaso kèo nhà cái phải mở tài khoản thanh toán/tiền gửi tại ngân bongdaso kèo nhà cái, trong đó yêu cầu mọi dòng tiền liên quan đến hoạt động của khách bongdaso kèo nhà cái đều phải chảy qua tài khoản này.

- Trong mọi thời điểm, khách bongdaso kèo nhà cái phải duy trì một tỷ lệ vốn đối ứng trong tài khoản được mở tại ngân bongdaso kèo nhà cái.

- Khách bongdaso kèo nhà cái chứng minh nguồn trả nợ bổ sung trong trường hợp nguồn trả nợ chính do lý do khách quan không có hoặc không đủ trả nợ cho ngân bongdaso kèo nhà cái.

- Khách bongdaso kèo nhà cái đồng ý vô điều kiện và tự nguyện bàn giao tài sản để ngân bongdaso kèo nhà cái xử lý trong trường hợp ngân bongdaso kèo nhà cái xử lý tài sản để thu hồi nợ.

- Trong trường hợp ngân bongdaso kèo nhà cái áp dụng các biện pháp khác như: nhận chính công ty (cổ phần)/khách bongdaso kèo nhà cái hay các tài sản của khách bongdaso kèo nhà cái, đây là điều kiện khách bongdaso kèo nhà cái cam kết chấp hành nghĩa vụ.

- Khách bongdaso kèo nhà cái phải mua bảo hiểm cho chính các hợp đồng kinh tế của khách bongdaso kèo nhà cái với đối tác của khách bongdaso kèo nhà cái và các tài sản có giá trị lớn của khách bongdaso kèo nhà cái (là các tài sản chưa thế chấp cho ngân bongdaso kèo nhà cái).

- Ngân bongdaso kèo nhà cái được quyền thâm nhập, kiểm tra mọi hoạt động của khách bongdaso kèo nhà cái để nắm rõ tình hình, hiệu quả hoạt động của khách bongdaso kèo nhà cái.

- Khách bongdaso kèo nhà cái luôn có thông báo về kế hoạch trả nợ trước cho ngân bongdaso kèo nhà cái.

Thứ ba, biện pháp giảm thiểu:Một số biện pháp trọng yếu mà ngân bongdaso kèo nhà cái áp dụng để giảm thiểu rủi ro đối với các hiện tượng (như mô tả trên) rủi ro như sau:

- Thực hiện tách bạch 3 khâu: Khâu đề xuất (là đơn vị kinh doanh thực hiện khởi tạo khoản vay - đây là đơn vị bán bongdaso kèo nhà cái nên họ tiếp xúc trực tiếp với khách bongdaso kèo nhà cái), khâu thẩm định rủi ro (đây là các bộ phận tái thẩm định các đề xuất của đơn vị kinh doanh, bộ phận này thẩm định độc lập dựa trên hồ sơ đơn vị kinh doanh đệ trình và các thông tin theo kênh mà bộ phận này độc lập có được, sau khi khâu này xong sẽ được kết hợp với báo cáo đề xuất của đơn vị kinh doanh lên các cấp phê duyệt), khâu tác nghiệp (là bộ phận thực hiện độc lập các thủ tục giao dịch bảo đảm, công chứng, ký hợp đồng tín dụng, giải ngân, thu nợ, thu lãi).

- Kiểm soát theo quy trình cấp tín dụng: Ngân bongdaso kèo nhà cái thực hiện kiểm soát theo 3 quá trình để nhằm hạn chế tối đa rủi ro có thể xuất hiện, đó là kiểm tra trước khi giải ngân (đây là một bước rất quan trọng để đối chiếu lại tất các quá trình của hồ sơ - khách bongdaso kèo nhà cái - ngân bongdaso kèo nhà cái).

Nếu đạt đủ các điều kiện sẽ thực hiện lệnh chuyển qua khâu thực hiện giải ngân. Trong quá trình giải ngân, các cán bộ/bộ phận phải tra soát, đối chiếu tính hợp lý, hợp pháp, tính khả thi, tính tồn tại của các hồ sơ chứng từ liên quan và nếu đạt sẽ đệ trình giải ngân.

Tại khâu thứ ba là kiểm tra kiểm soát sau khi giải ngân (đây là giai đoạn khách bongdaso kèo nhà cái đã nhận tiền), cán bộ/bộ phận của ngân bongdaso kèo nhà cái phải theo dõi, kiểm tra việc sử dụng tiền của khách bongdaso kèo nhà cái đảm bảo đúng mục đích và không vi phạm pháp luật, ngân bongdaso kèo nhà cái thực hiện tần suất kiểm tra tùy theo từng loại vay, như dự án, như vay theo hạn mức, như vay theo phương án, bảo lãnh, chiết khấu…. để từ đó thiết kế các kỳ kiểm tra phù hợp với tính chất của loại vay đó).

Nâng cao tỷ trọng và chất lượng tài sản bảo đảm: Đối với các dạng khách bongdaso kèo nhà cái có thể có những biểu hiện rủi ro (thông qua chấm điểm, xếp hạng để nhận diện), khi đàm phán, ngân bongdaso kèo nhà cái thường chọn lựa tài sản thế chấp là những tài sản có tính thanh khoản cao, dễ bán, dễ chuyển nhượng; đồng thời, thiết kế tỷ lệ vay/giá trị tài sản bảo đảm được định giá càng thấp càng tốt (thường các khoản vay sẽ có tỷ lệ vay/tài sản bảo đảm là 80%, và ngân bongdaso kèo nhà cái sẽ tìm cách đàm phán hoặc bằng các biện pháp nghiệp vụ định giá để đảm bảo tỷ lệ cho vay nhỏ hơn 80%/giá trị tài sản bảo đảm định giá (lý tưởng là 50%).

- Phân loại và xử lý nợ xấu (thành lập bộ phận chuyên trách). Để hạn chế rủi ro, ngay cả trong quá trình khách bongdaso kèo nhà cái chưa đến hạn trả nợ hoặc chưa đến hạn trả nợ cuối cùng nhưng khách bongdaso kèo nhà cái vi phạm bất kỳ điều kiện nào trong cam kết vay vốn như cung cấp thông tin sai sự thật, chiếm dụng vốn, hoặc khách bongdaso kèo nhà cái có xu hướng kinh doanh thua lỗ nhưng không báo với ngân bongdaso kèo nhà cái… thì ngân bongdaso kèo nhà cái sẽ thực hiện các biện pháp thông báo thu nợ trước hạn.

Nếu khách bongdaso kèo nhà cái không tuân thủ, buộc ngân bongdaso kèo nhà cái chuyển qua bước thực hiện nghiệp vụ xử lý nợ (đòi nợ, bán tài sản thế chấp, kiện tòa án….). Đồng thời với quá trình đó, ngân bongdaso kèo nhà cái thực hiện phân loại nợ để thực hiện các biện pháp trích lập và để buộc khách bongdaso kèo nhà cái hợp tác với ngân bongdaso kèo nhà cái.

- Trích dự phòng và xử lý rủi ro tín dụng: Trong trường hợp đến hạn của bất kỳ khoản vay hay khế ước nhưng ngân bongdaso kèo nhà cái chưa thu được nợ từ khách bongdaso kèo nhà cái, ngân bongdaso kèo nhà cái lập tức phải thực hiện biện pháp nội bộ về xử lý nguồn để trích lập dự phòng khoản vay theo các quy định của Ngân bongdaso kèo nhà cái Nhà nước và mục tiêu an toàn cho ngân bongdaso kèo nhà cái.

- Mua bảo hiểm tín dụng: Khách bongdaso kèo nhà cái phải mua bảo hiểm cho khoản vay trong suốt thời gian vay vốn (theo từng loại khoản vay và theo từng thời kỳ, giai đoạn dư nợ khác nhau, bảo hiểm cho tài sản bảo đảm (khi tài sản bị mất mát, hư hỏng, thiên tai…).

Thứ tư, chia sẻ/chuyển giao rủi ro:Trong hoạt động ngân bongdaso kèo nhà cái, đối với các khoản hình thành nợ phải thu, ngoài các biện pháp nghiệp vụ ngân bongdaso kèo nhà cái tự xử lý, thì ngân bongdaso kèo nhà cái cũng luôn ký hợp tác với bên thứ 3 theo 2 dạng.

- Chia sẻ rủi ro với các tổ chức tín dụng (ngân bongdaso kèo nhà cái, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính, các định chế phi ngân bongdaso kèo nhà cái khác): ngân bongdaso kèo nhà cái thực hiện ngay các hình thức đồng tài trợ hoặc ủy thác lẫn nhau khoản vay để chia sẻ rủi ro xẩy ra, hoặc/và có thêm kênh quản lý chặt chẽ khoản cho vay.

- Chuyển giao rủi ro, đây là nghiệp vụ có thể ngân bongdaso kèo nhà cái ký trước (ký khung) khi xảy ra rủi ro hoặc khi đã phát sinh rủi ro (ký sau) để thực hiện các biện pháp như bán nợ, chuyển hình thức từ tín dụng thành đầu tư, bán tín dụng cho đối tác khác mà có họ có lợi thế hơn hoặc cơ hội tốt cho việc tái cấu trúc khách bongdaso kèo nhà cái bị nợ xấu này, với mục tiêu sẽ chuyển hướng – tạo cho khách bongdaso kèo nhà cái vay có cơ hội kinh doanh khác để trả nợ vay.

- Kết hợp chia sẻ và chuyển giao rủi ro.

Hiện nay, các ngân bongdaso kèo nhà cái thương mại vẫn đang thực hiện lộ trình hội nhập, trong phạm vi này là thực hiện quản trị rủi ro theo chuẩn Basel II, các ngân bongdaso kèo nhà cái đồng thời phải thực hiện các nhiệm vụ kinh doanh - quản trị rủi ro tín dụng như truyền thống. Chính vì vậy, gần như các ngân bongdaso kèo nhà cái thực hiện chạy song song/tổng hợp theo 2 hệ thống quản trị bộ máy này.

Do đó, về thực tế hoạt động, hiện ngân bongdaso kèo nhà cái phải bảo đảm quản trị rủi ro một cách tốt nhất là có thể theo cả mô hình Basel (nếu phù hợp), hoặc theo một cấu phần, hoặc không theo các chuẩn (trong khi đang xây dựng), miễn sao ngân bongdaso kèo nhà cái quản trị, kiểm soát được tốt nhất rủi ro.

Tài liệu tham khảo:

1. Ngân bongdaso kèo nhà cái Thanh toán Quốc tế (2006), Sự thống nhất quốc tế về phương pháp đo lường vốn và các tiêu chuẩn về vốn (Hiệp ước vốn Basel 2);

2. Ủy ban Basel về Giám sát Ngân bongdaso kèo nhà cái - Ngân bongdaso kèo nhà cái thanh toán quốc tế (2010), các nguyên tắc tăng cường quản trị công ty đối với các tổ chức ngân bongdaso kèo nhà cái.

* Theo Đào Văn Chung -Bài đăng trên Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ số 11 năm 2021.

** Bài đăng lại trên:https://thitruongtaichinhtiente.vn/hien-tuong-rui-ro-cam-ket-va-ky-thuat-ngan-ngua-kiem-soat-trong-hoat-dong-tin-dung-ngan-hang-39296.html.