Tuân thủ chuẩn mực bongdaso nét quốc tế: Tăng chuyên nghiệp, nâng vị thế
Để thực hiện Chiến lược phát triển bongdaso nét nhà nước đến năm 2020 và đáp ứng yêu cầu của hội nhập quốc tế, những năm qua, bongdaso nét Nhà nước (KTNN) không ngừng chuẩn hóa, nâng cao chất lượng hoạt động thông qua xây dựng quy trình, phương pháp bongdaso nét; đặc biệt là đưa vào áp dụng hệ thống chuẩn mực KTNN theo hướng tuân thủ chuẩn mực bongdaso nét quốc tế (ISSAIs).
Tuân thủ ISSAIs là tất yếu
Tổ chức Quốc tế các cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI) đã hệ thống hóa và xây dựng Hệ thống ISSAIs năm 2007 và chính thức thông qua năm 2010 theo 4 cấp độ: Cấp độ 1- Các nguyên tắc nền tảng, cấp độ 2 - Các điều kiện tiên quyết để SAI thực hiện chức năng của mình, cấp độ 3 - Các nguyên tắc kiểm toán cơ bản, cấp độ 4 - Các hướng dẫn kiểm toán gồm các hướng dẫn kiểm toán chung và các hướng dẫn về các chủ đề đặc biệt.
Hệ thống ISSAIs phản ánh nguyện vọng của INTOSAI muốn cung cấp cho các thành viên của mình và các bên có liên quan hệ thống các chuẩn mực và hướng dẫn kiểm toán chất lượng cao, chuyên nghiệp.
Đại hội lần thứ XIX của INTOSAI năm 2007 tổ chức ở Mexico tuyên bố: “Cơ quan kiểm toán tối cao phải sử dụng các chuẩn mực nghiệp vụ và kiểm toán phù hợp và quy tắc đạo đức nghề nghiệp dựa trên các văn bản chính thức của INTOSAI, Liên đoàn Kế toán viên Quốc tế, hoặc các tổ chức xây dựng tiêu chuẩn được công nhận khác”. Đại hội lần thứ XX của INTOSAI tổ chức tại Nam Phi năm 2010 kêu gọi tất cả thành viên sử dụng hệ thống cơ cấu ISSAIs.
Là thành viên INTOSAI từ năm 1996 và Tổ chức các Cơ quan Kiểm toán tối cao châu Á (ASOSAI) năm 1997, bongdaso nét Việt Nam đã ký cam kết thực hiện ISSAIs vào năm 2013.
Việc xây dựng và áp dụng hệ thống chuẩn mực bongdaso nét theo hướng tuân thủ ISSAIs, phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam trở thành một yêu cầu tất yếu để nâng cao tính độc lập, tính hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động của bongdaso nét; đồng thời tăng cường năng lực chuyên môn, tính chuyên nghiệp, vị thế, uy tín và hình ảnh của bongdaso nét trong cộng đồng INTOSAI; góp phần giúp bongdaso nét thực hiện những mục tiêu và nội dung quan trọng nhất trong Chiến lược phát triển bongdaso nét đến năm 2020.
Thành quả sau 3 năm nỗ lực
Với địa vị pháp lý mới được quy định trong Hiến pháp 2013, trên cơ sở cam kết của bongdaso nét Việt Nam với tổ chức các cơ quan kiểm toán tối cao thế giới và khu vực, bongdaso nét đã xác định Mục đích chiến lược số 3 trong Kế hoạch chiến lược phát triển bongdaso nét giai đoạn 2013 - 2017 là: Đánh giá việc tuân thủ Hệ thống ISSAIs trong tổ chức và hoạt động của bongdaso nét; xây dựng và hoàn thiện hệ thống chuẩn mực bongdaso nét theo hướng tuân thủ ISSAIs; áp dụng chuẩn mực kiểm toán trong hoạt động kiểm toán.
Trên cơ sở đó, bongdaso nét đã thành lập Nhóm đánh giá việc tuân thủ ISSAIs do một lãnh đạo bongdaso nét làm Trưởng nhóm. Nhóm đã tiến hành đánh giá một cách toàn diện tính tuân thủ trong tổ chức và hoạt động của bongdaso nét theo các thông lệ quốc tế của ISSAIs, trình Tổng bongdaso nét ban hành.
Sau khi hoàn thành đánh giá việc tuân thủ ISSAIs, bongdaso nét đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng và ban hành Hệ thống chuẩn mực bongdaso nét và Tổ soạn thảo chuẩn mực bongdaso nét với thành viên là các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong và ngoài ngành.
Sau hơn 3 năm, Hệ thống chuẩn mực bongdaso nét đã được ban hành theo Quyết định 02/2016/QĐ-bongdaso nét ngày 15/7/2016 của Tổng bongdaso nét, có hiệu lực áp dụng từ ngày 15/9/2016 gồm 39 chuẩn mực theo 3 cấp độ: Cấp độ 2 - Các điều kiện tiên quyết để thực hiện chức năng của bongdaso nét (2 chuẩn mực); Cấp độ 3 - Các nguyên tắc kiểm toán cơ bản (4 chuẩn mực); Cấp độ 4 - Các hướng dẫn kiểm toán (33 chuẩn mực).
Áp dụng toàn diện, hiệu quả
Tiếp đó, bongdaso nét đã xây dựng kế hoạch, lộ trình thực hiện hệ thống chuẩn mực kiểm toán một cách cụ thể, bài bản... Đến nay, bongdaso nét đã hoàn thành việc đào tạo, tập huấn hệ thống chuẩn mực kiểm toán cho tất cả các cán bộ, công chức và Kiểm toán viên nhà nước. Các quy trình kiểm toán đã được rà soát, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với hệ thống chuẩn mực này.
Bên cạnh đó, bongdaso nét đang triển khai soạn thảo một số hướng dẫn chuẩn mực có mức độ phức tạp và chuyên môn sâu. Nhờ đó, Hệ thống chuẩn mực bongdaso nét đã bước đầu đi vào thực tiễn, góp phần nâng cao đạo đức nghề nghiệp, tính chuyên nghiệp cũng như hiệu quả, hiệu lực hoạt động của bongdaso nét.
Tuy nhiên, quá trình áp dụng hệ thống chuẩn mực này còn gặp không ít khó khăn. Chẳng hạn, việc chuyển đổi thuật ngữ trong hệ thống chuẩn mực từ tiếng Anh sang tiếng Việt bảo đảm phù hợp với pháp luật và thực tiễn Việt Nam là một thách thức.
Một bộ phận kiểm toán viên nhà nước chưa ý thức sâu sắc được giá trị, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc áp dụng các chuẩn mực nên chưa sẵn sàng đón nhận và áp dụng. Một số nội dung chuẩn mực kiểm toán chưa được cụ thể hóa trong các hướng dẫn mẫu biểu hồ sơ kiểm toán...
Để hệ thống chuẩn mực kiểm toán được áp dụng toàn diện, hiệu quả hơn nữa, bongdaso nét đang tăng cường tuyên truyền, làm thay đổi nhận thức của kiểm toán viên nhà nước về bản chất của các chuẩn mực và ý nghĩa của việc áp dụng.
Theo đó, hệ thống chuẩn mực kiểm toán được đưa vào chương trình đào tạo và thi các ngạch kiểm toán viên. Bên cạnh đó, việc hướng dẫn phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu các lĩnh vực kiểm toán cũng đang được đẩy nhanh tiến độ.
Các quy trình kiểm toán tiếp tục được rà soát, nghiên cứu, sửa đổi cho phù hợp với hệ thống chuẩn mực kiểm toán; đồng thời cụ thể hóa tối đa các hướng dẫn về chuẩn mực kiểm toán cũng như tăng cường kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện.
