Những góc tối của thị trường nước sạch

Theo Văn Thịnh - Lê Dung/thesaigontimes.vn

Quyết định số 1566/QĐ-TTg ngày 9/8/2016 của Thủ tướng đã khẳng định “nước sạch là một loại sản phẩm, hàng hóa đặc biệt, phục vụ nhu cầu thiết yếu của cuộc sống con người và phát triển kinh tế xã hội”, là quyền con người tại điều 34 Hiến pháp.

Công nhân nạo vét cống xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải ở TPHCM.
Công nhân nạo vét cống xử lý nước thải ở TPHCM.

Tuy vậy, sự cố ô nhiễm bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch diện rộng tại Hà Nội vừa qua cho thấy quyền hiến định của người dân vẫn còn quá mong manh, dễ dàng bị xâm phạm.

Rắc rối hậu cổ phần hóa

Các doanh nghiệp ngành bongdaso - tin bóng đá mới nhất bắt đầu được cổ phần hóa từ năm 2005, và cho đến nay, số lượng doanh nghiệp chưa cổ phần hóa chỉ còn tính trên đầu ngón tay. Bên cạnh cổ phần hóa, trong thời gian qua cũng có các nhà máy bongdaso - tin bóng đá mới nhất được đầu tư xây dựng theo hình thức BOO, thực chất là hợp tác công tư để giảm nhẹ gánh nặng bù lỗ cho ngân sách nhà bongdaso - tin bóng đá mới nhất, tạo ra thị trường cạnh tranh, đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của công dân. Tuy nhiên, nhiều rắc rối đã nảy sinh sau cổ phần hóa làm ảnh hưởng lớn tới an ninh bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch.

Cổ phần hóa các công ty bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp này tham gia các ngành kinh doanh khác, không cốt lõi, như bất động sản, qua đó tạo ra nguy cơ đối với việc cung ứng dịch vụ.

Ngân hàng Phát triển châu Á - ADB (2010) nhận định rằng việc cổ phần hóa các công ty bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch đô thị đã không đạt được các mục tiêu đề ra. Sở hữu tư nhân đối với các tài sản của hệ thống bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch không bị ràng buộc rõ ràng về tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả, chất lượng của hệ thống. Quá trình này dẫn tới tình trạng mất quyền kiểm soát đối với hệ thống tài sản công, mà không mang lại lợi ích tương xứng cho khách hàng và không có tác dụng cải thiện hệ thống cung ứng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch trong dài hạn.

Thay vào đó, cổ phần hóa các công ty bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp này tham gia các ngành kinh doanh khác, không cốt lõi, như bất động sản, qua đó tạo ra nguy cơ đối với việc cung ứng dịch vụ.

Sự việc Tổng công ty Cấp bongdaso - tin bóng đá mới nhất Sài Gòn - Sawaco liên tục kêu cứu do chi phí đầu vào liên tục tăng, nhưng không được tăng giá bán bongdaso - tin bóng đá mới nhất, không ký được hợp đồng bán bongdaso - tin bóng đá mới nhất cho chính các công ty con đã cổ phần hóa vì... không thỏa thuận được giá chính là một ví dụ kinh điển cho thấy hệ quả của cổ phần hóa kiểu “nửa mùa”.

Bi kịch của Sawaco nằm ở chỗ phải mua theo giá thị trường vì các công ty bán sỉ bongdaso - tin bóng đá mới nhất đều đã cổ phần hóa, trong khi phải bán lẻ bongdaso - tin bóng đá mới nhất với giá kiểm soát của Nhà bongdaso - tin bóng đá mới nhất.

Thiếu hệ thống giám sát hiệu quả

Trong vụ bê bối bongdaso - tin bóng đá mới nhất bị nhiễm dầu gần đây tại Hà Nội, sự việc chỉ được phát hiện sau khi bongdaso - tin bóng đá mới nhất bẩn đã được phân phối cho người dân. Điều này cho thấy lỗ hổng rất lớn trong việc giám sát chất lượng bongdaso - tin bóng đá mới nhất. Vậy ai phải chịu trách nhiệm giám sát chất lượng bongdaso - tin bóng đá mới nhất?

Câu trả lời là không rõ ai cả. Theo nhận định của ADB (2010), Việt Nam không có hệ thống giám sát kiểm tra bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch đáng tin cậy. Tuy có dữ liệu về các chỉ tiêu chất lượng nhưng không có các dữ liệu đầu vào so sánh cũng như không rõ phương pháp giám sát chất lượng.

Thậm chí, ADB còn hé lộ một góc tối của việc giám sát chất lượng bongdaso - tin bóng đá mới nhất ở các địa phương, khi nghiên cứu cho rằng các địa phương không có động lực cải thiện hệ thống giám sát chất lượng bongdaso - tin bóng đá mới nhất để giữ số liệu tiếp cận bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch ở mức thấp và qua đó kêu gọi thêm vốn đầu tư của trung ương hoặc tài trợ của bongdaso - tin bóng đá mới nhất ngoài.

Mối nguy bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải

Những góc tối của thị trường bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch - Ảnh 1

Cung ứng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch và giải quyết bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải là hai mặt của một vấn đề nhưng các đô thị ở Việt Nam mới giải quyết được tạm ổn vấn đề thứ nhất. Theo thống kê của Bộ Xây dựng (2016), là cơ quan quản lý nhà bongdaso - tin bóng đá mới nhất về bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch đô thị, chỉ có 15% bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải ở các nhà máy xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải là được xử lý đúng chuẩn.

Phần lớn bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải sinh hoạt được xả trực tiếp vào môi trường và làm ô nhiễm nguồn bongdaso - tin bóng đá mới nhất bề mặt. Ngay tại các khu công nghiệp, vấn đề xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải cũng là một thách thức lớn, nhất là ở đồng bằng Bắc bộ. Chỉ 75% các khu công nghiệp ở đây có nhà máy xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải. Thêm vào đó, các làng nghề cũng có thể gây ô nhiễm nguồn bongdaso - tin bóng đá mới nhất lớn, ví dụ điển hình như các làng nghề dệt nhuộm ở các tỉnh Thái Bình, Hải Dương...

Một điều đáng nói là đầu tư cho hệ thống xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải tập trung rất tốn kém, đòi hỏi công nghệ cao và rất ít doanh nghiệp tư nhân Việt Nam hiện tại có thể làm được, nhất là với mức phí thu gom và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải quá thấp do Chính phủ quy định.

Ở khu đô thị, các trường học, bệnh viện, doanh nghiệp nhỏ cũng gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý chất thải hóa học. Theo một chuyên gia ngành hóa học, hiện có rất ít doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xử lý các chất thải hóa học và thường chỉ xử lý với một đơn hàng lớn, ví dụ vài tấn trở lên.

Điều này làm cho các trường học làm thí nghiệm hóa học hay các bệnh viện, doanh nghiệp nhỏ có chất thải hóa học loay hoay không biết xử lý như thế nào. Giải pháp tiện lợi, rẻ và cũng phổ biến nhất là chôn lấp, đổ thải qua đường ống bongdaso - tin bóng đá mới nhất hoặc thuê các doanh nghiệp, cá nhân không chuyên vận chuyển xử lý chui.

Bất bình đẳng trong tiếp cận bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới - WB (2014), có sự bất bình đẳng lớn về cung ứng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch giữa các đô thị và nông thôn, giữa người giàu và người nghèo. Bên ngoài các thành phố lớn, mức độ tin cậy của chất lượng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch không được đảm bảo trong khi ở nông thôn, năng lực quản lý không đảm bảo được việc duy tu, bảo dưỡng hệ thống bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch một cách hiệu quả.

Nhóm 20% số người giàu nhất ở thành thị được tiếp cận bongdaso - tin bóng đá mới nhất máy sạch tới 95%, trong khi đó nhóm 20% số người nghèo nhất ở đây chỉ có 35% cơ hội. Ở nông thôn, chỉ có 3% của 20% người thu nhập thấp nhất được dùng bongdaso - tin bóng đá mới nhất máy, trong khi 43% của 20% người giàu nhất có khả năng tiếp cận. Những con số này cho thấy bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch vẫn còn là một đặc quyền của đô thị và của người giàu.

Mấu chốt nằm ở chính quyềnđịa phương

Trong bối cảnh ngành bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch đã cổ phần hóa, chính quyền địa phương cần chủ động tiên phong trong việc đại diện nhân dân để thương lượng, ký kết hợp đồng với doanh nghiệp cung ứng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải nhằm đảm bảo lợi ích tốt nhất cho người dân.

Suy cho cùng, phúc lợi của người dân, mà ở đây là quyền tiếp cận bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch phải được coi là làm căn cứ để đánh giá kết quả làm việc của chính quyền. Nếu xảy ra vi phạm, sự cố về cung ứng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch thì chính quyền cần phải chịu trách nhiệm cuối cùng chứ không phải doanh nghiệp.

Thứ hai, cổ phần hóa chắc chắn không phải là liều thuốc tiên giúp giải quyết mọi vấn đề, đặc biệt là ở một ngành thiết yếu, có tính chuyên biệt và bất trắc cao như bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch đô thị. Thiếu vắng các hợp đồng được thiết kế cẩn trọng, quy định rõ ràng trách nhiệm, mức độ cam kết của các doanh nghiệp cung ứng thì cổ phần hóa sẽ trao lợi thế rất lớn cho doanh nghiệp và đẩy rủi ro cho người sử dụng.

Mặt khác theo khuyến nghị của WB (2014), Nhà bongdaso - tin bóng đá mới nhất cần phân định rõ quyền tài sản, sở hữu của doanh nghiệp sau cổ phần hóa, các dự án hợp tác công tư, đặc biệt là các quyền sở hữu hạ tầng thoát bongdaso - tin bóng đá mới nhất và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải đô thị, tạo lập các mối quan hệ thị trường giữa các bên tham gia cung cấp dịch vụ. Giá cả các dịch vụ cung ứng bongdaso - tin bóng đá mới nhất và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải cần vận hành theo tín hiệu giá cả thị trường, ít nhất phải bù đắp được chi phí vận hành của hệ thống.

Thứ ba, với vai trò là người kiến tạo luật chơi và giám sát thực hiện, Nhà bongdaso - tin bóng đá mới nhất cần đưa ra các tiêu chuẩn, quy chuẩn cho cả quá trình cung ứng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch, thu gom xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải; từ đó cấp giấy phép, tạo chế tài xử phạt, ưu đãi rõ ràng đối với các doanh nghiệp tham gia theo hướng tưởng thưởng cho các doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng ngày càng cao các ưu đãi về thuế thu nhập, thuế nhập khẩu công nghệ...

Ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa mà ít có khả năng tư nhân tham gia thị trường, chính quyền nên tiếp tục giữ vai trò lớn trong việc cung ứng và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất để đảm bảo cơ hội tiếp cận bình đẳng cho người nghèo.

Việc cung ứng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải của Singapore do Ban Tiện ích công cộng (Public utilities Board - PUB) thuộc Bộ Môi trường và Tài nguyên bongdaso - tin bóng đá mới nhất đảm nhiệm.

Do tài nguyên bongdaso - tin bóng đá mới nhất khan hiếm nên Singapore phải phát triển giải pháp xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất hiệu quả. Bên cạnh hệ thống xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải hiện đại được ngầm hóa, bongdaso - tin bóng đá mới nhất này còn có hệ thống thu gom bongdaso - tin bóng đá mới nhất mưa để xử lý thành bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch cung cấp trên bề mặt.

Hai hệ thống được tách biệt, bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải sinh hoạt được xử lý nhiều công đoạn hơn trước khi đưa vào hệ thống xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất mưa, bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải công cộng. Ngoài ra, chính phủ bongdaso - tin bóng đá mới nhất này còn đang tiến hành dự án hệ thống hầm thoát bongdaso - tin bóng đá mới nhất sâu, dự kiến hoàn thành năm 2022 với quy mô đầu tư rất lớn nhằm đảm bảo nhu cầu bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch gia tăng.

Bốn bài học kinh nghiệm cho Việt Nam:

Thứ nhất, nên có một cơ quan đầu mối cụ thể chịu trách nhiệm giám sát, quản lý cung ứng một dịch vụ môi trường đô thị. Cơ quan này cũng chịu trách nhiệm quy hoạch cơ sở hạ tầng và xây dựng cơ chế thu hút tư nhân tham gia thị trường.

Thứ hai, hệ thống quản lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải nên được quy hoạch và xử lý tập trung, tránh xử lý phân tán, khó kiểm soát và gây ô nhiễm.

Thứ ba, Chính phủ Singapore đã đưa ra các thiết chế phù hợp để khuyến khích sự tham gia hữu hiệu của tư nhân, bao gồm: các gói thầu cung ứng xây dựng, quản lý chất thải với thời hạn hợp đồng phù hợp với đặc tính công nghệ và có khả năng thu hồi vốn cho tư nhân; cấp phép cho các nhà thầu đủ năng lực; quy định rõ ràng sở hữu công và sở hữu tư trong đấu thầu.

Thứ tư, Chính phủ Singapore tiến hành thu phí quản lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải thông qua hệ thống thuế cung cấp bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải với mức thu biến động theo lượng bongdaso - tin bóng đá mới nhất sạch tiêu dùng. Do quản lý tập trung và đo lường được lượng bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải sinh hoạt nên chính quyền có thể dễ dàng tính mức phí bù đắp được chi phí thu gom và xử lý bongdaso - tin bóng đá mới nhất thải.