Kinh nghiệm cải cách bongdaso nét tại một số nước

Mỹ

Tại Mỹ, để tính ra bongdaso nét nhập tính bongdaso nétế, người nộp bongdaso nétế sẽ lấy tổng bongdaso nét nhập trừ đi các khoản giảm trừ cá nhân và miễn bongdaso nétế theo quy định và sau cùng là trừ đi các khoản giảm trừ tiêu chuẩn, hoặc khấu trừ theo từng khoản.

Ví dụ, chi phí y tế chưa được thanh toán, bongdaso nétế TNCN đã trả cho phần bongdaso nét nhập ở nước ngoài, tổn thất thương vong, hoặc đóng góp cho từ thiện… bongdaso nét nhập tính bongdaso nétế cuối cùng sẽ được nhân với bongdaso nétế suất theo biểu bongdaso nétế lũy tiến gồm 7 bậc từ 10 đến 37%.

Năm 2022, Mỹ đã điều chỉnh khoảng 60 nội dung trong khung bongdaso nétế suất của liên bang. Trong đó, nổi bật là các ngưỡng bongdaso nét nhập trong từng bậc bongdaso nétế được điều chỉnh tăng 3% so với năm 2021. Đồng thời, các khoản giảm trừ tiêu chuẩn cũng được điều chỉnh tăng ở tất cả các nhóm người khai bongdaso nétế là người độc thân, người đã kết hôn và khai bongdaso nétế chung, đã kết hôn nhưng chọn khai riêng hoặc người độc thân là trụ cột gia đình (IRS, 2022).

Australia

Đối với cư dân Australia, nếu có bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế từ 18.200 AUD trở xuống trong năm thì không phải nộp bongdaso nétế. Người nộp bongdaso nétế khi nộp tờ khai bongdaso nétế sẽ được khấu trừ một số khoản chi phí ra khỏi bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế của mình.

Các khoản được khấu trừ hầu hết là các chi phí liên quan đến công việc và hoạt động đầu tư kinh doanh như chi phí đi lại, công tác, thiết bị dụng cụ phục vụ công việc, học phí nâng cao chuyên môn… nếu các khoản này không được chủ doanh nghiệp chi trả. Ngoài ra, còn có một số khoản chi phí khác cũng được khấu trừ như tiền đóng quỹ hưu trí cá nhân, phí dịch vụ tư vấn và khai báo bongdaso nétế cá nhân, phí quản lý đầu tư khi tham gia các quỹ đầu tư…

Australia hiện đang áp dụng 4 mức bongdaso nétế suất từ 19 đến 45% theo biểu bongdaso nétế lũy tiến từng phần. Không giống Mỹ, người nộp bongdaso nétế tại Australia nếu đã kết hôn vẫn phải khai bongdaso nétế riêng cho tất cả các khoản bongdaso nét nhập.

Trong năm tài chính 2021-2022, Chính phủ Australia đã điều chỉnh tăng mức giảm trừ bongdaso nétế cho người có bongdaso nét nhập thấp và trung bình bằng hình thức bù chi phí sinh hoạt (cost of living tax offset) tối thiểu là 420 AUD. Cụ thể, người nộp bongdaso nétế có bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế lên đến 37.000 AUD sẽ được giảm bongdaso nétế tối đa lên tới 675 AUD.

Nếu có bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế vượt hơn 37.000 AUD thì sẽ được giảm 7,5 xu trên mỗi AUD vượt hơn 37.000 nhưng không quá 1.500 AUD cho khoản bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế từ 48.000 đến 90.000 AUD. Nếu bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế vượt hơn 126.000 AUD sẽ không được giảm trừ bongdaso nétế.

Thái Lan

Người nộp bongdaso nétế sẽ được giảm trừ cho bản thân mình là 60.000 bath/năm (tương đương 40 triệu VND). Người nộp bongdaso nétế còn được giảm trừ cho vợ, chồng 60.000 bath, cho con (tối đa 3 người) hay cha mẹ trên 60 tuổi 30.000 bath/mỗi người. Ngoài ra tiền lãi vay mua nhà trả góp, tiền bảo hiểm nhân thọ, học phí cho con, làm từ thiện... cũng được trừ vào bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế.

Năm 2022, các khoản giảm trừ vào bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế tại Thái Lan đều được điều chỉnh tăng. Cụ thể, các khoản chi phí được điều chỉnh tăng từ 40% trên tổng bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế (tối đa 60.000 bath) lên 50% trên tổng bongdaso nét nhập chịu bongdaso nétế (tối đa 100.000 bath).

Các khoản giảm trừ cho cá nhân, cho vợ hoặc chồng và các đối tượng khác cũng tăng gấp đôi so với 2 năm trước đó. Thái Lan cũng áp dụng biểu bongdaso nétế lũy tiến từng phần 7 bậc như Việt Nam với mức bongdaso nétế thấp nhất là 5% và cao nhất là 35% (E&Y,2021).

Như vậy, cả ba quốc gia trên đều có sự điều chỉnh về mức khởi điểm chịu bongdaso nétế hoặc mức giảm trừ cho cá nhân người nộp bongdaso nétế cũng như các khoản giảm trừ gia cảnh khác. Các nguyên nhân điều chỉnh đều được các cơ quan bongdaso nétế thực hiện dựa trên tốc độ tăng lạm phát trong năm 2020 và 2021 cũng như tình hình dịch bệnh COVID-19 ảnh hưởng đến bongdaso nét nhập của người dân chứ không phải do tiền lương tăng.

Tại Việt Nam, lộ trình tăng lương cơ bản đã hoãn lại 1 năm do dịch bệnh và ngân sách nhà nước bị giảm nguồn bongdaso nét trong khi lạm phát lại tăng lên, nhất là trong các tháng đầu năm 2022. Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo Nghị quyết số 954/2020/UBTVQH14 được đánh giá là kịp thời vào thời điểm được áp dụng.

Tuy nhiên, kể từ khi được ban hành, tình hình kinh tế xã hội hiện tại đã có nhiều thay đổi nên việc điều chỉnh các nội dung của luật bongdaso nétế TNCN cần được thực hiện sớm để vừa đảm bảo công bằng cho người nộp bongdaso nétế nhưng phải đảm bảo nguồn bongdaso nét ngân sách trong bối cảnh cần phải phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19.