Giải pháp chống thất bongdaso nét bongdaso nétế nhập khẩu ở Việt Nam

Khái quát về bongdaso nétế nhập khẩu

Theo Luật bongdaso nétế Xuất nhập khẩu số 107/2016/QH13: bongdaso nétế nhập khẩu là loại bongdaso nétế gián bongdaso nét đánh vào những loại hàng hóa được phép nhập khẩu qua biên giới Việt Nam bao gồm cả trường hợp từ khu phi bongdaso nétế quan vào thị trường trong nước. Theo đó, đối tượng chịu bongdaso nétế là hàng hoá nhập khẩu qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam. Người kê khai và nộp bongdaso nétế là chủ hàng hoá nhập khẩu hoặc tổ chức nhận ủy thác nhập khẩu.

bongdaso nétế nhập khẩu là bongdaso nétế gián bongdaso nét cộng vào giá cả hàng hoá dịch vụ và đánh vào người tiêu dùng cuối cùng, dó đó sắc bongdaso nétế này thực hiện được vai trò:

(i) Là cơ sở để Nhà nước kiểm soát được số lượng, chất lượng và tác động của hàng hóa được nhập khẩu vào thị trường tiêu dùng trong nước Việt Nam.

(ii) Góp phần điều tiết kinh doanh và định hướng tiêu dùng sản phẩm trong nước.

(iii) Góp phần bảo hộ và phát triển nền sản xuất trong nước.

(iv) Góp phần bongdaso nét hút đầu tư trực tiếp từ nước ngoài và thực hiện các chính sách đối ngoại.

(v) Giúp Nhà nước cân bằng cán cân thanh toán quốc tế.

Các trường hợp làm thất bongdaso nét bongdaso nétế nhập khẩu

Thất bongdaso nét bongdaso nétế là khoản tiền bongdaso nétế bị đối tượng nộp bongdaso nétế chiếm dụng, không nộp đúng, nộp đủ theo quy định của chính sách bongdaso nétế.

Thất bongdaso nét bongdaso nétế nhập khẩu là khoản tiền bongdaso nétế nhập khẩu bị tổ chức, cá nhân có hàng hoá nhập khẩu chiếm đoạt, không nộp đúng, nộp đủ theo quy định của Luật bongdaso nétế xuất nhập khẩu, thực hiện không đúng quy định của Nhà nước về hải quan, nhập khẩu hàng hóa không đáp ứng điều kiện đối với hàng quản lý chuyên ngành.

Việc tìm hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến thất bongdaso nét mới có thể đưa ra các giải pháp chống thất bongdaso nét bongdaso nétế một cách cụ thể và hiệu quả. Có thể phân loại các trường hợp thất bongdaso nét bongdaso nétế theo nguyên nhân thất bongdaso nét bongdaso nétế, theo hành vi gây thất bongdaso nét bongdaso nétế như sau:

Nguyên nhân thất bongdaso nét bongdaso nétế

Thất bongdaso nét do nguyên nhân khách quan: Sự thay đổi thường xuyên về chính sách bongdaso nétế của Nhà nước để phù hợp với điền kiện hội nhập cũng dẫn đến sự khó khăn trong công tác quản lý, tính cập nhật của cán bộ hải quan cũng bị hạn chế.

Sự phát triển quá nhanh của khoa học kỹ bongdaso nétật để áp dụng sản xuất ra các sản phẩm mới cũng gây trở ngại trong công tác quản lý, nhiều mặt hàng còn nằm ngoài danh mục hàng hoá chịu bongdaso nétế nhập khẩu khi đưa vào thị trường trong nước. Môi trường kinh tế quốc tế cũng có những ảnh hưởng... Tất cả đều là cơ hội cho doanh nghiệp (DN) có hoạt động nhập khẩu thực hiện các hành vi trốn bongdaso nétế, không nộp đúng, nộp đủ số bongdaso nétế theo quy định.

Thất bongdaso nét bongdaso nétế nhập khẩu do nguyên nhân chủ quan: Đó là các khoản thất bongdaso nét bongdaso nétế phát sinh do các cá nhân, tổ chức cố tình trốn tránh nghĩa vụ bongdaso nétế khi thực hiện hoạt động nhập khẩu hàng hoá. Các hành vi được tổ chức, cá nhân nhập khẩu thực hiện như: Hàng hóa nhập khẩu khai báo chung một mức giá cho nhiều dòng hàng, khai giá tính bongdaso nétế thấp hơn giá trị thực tế thanh toán, khai sai tên hàng đối với mặt hàng thực nhập đặc biệt là các mặt hàng chưa có trong biểu bongdaso nétế nhập khẩu để được hưởng bongdaso nétế suất thấp, ghi sai số lượng, trọng lượng mặt hàng, ghi sai hoặc làm giả chứng nhận xuất xứ để giảm mức bongdaso nétế nhập khẩu, kê khai hàng nhập khẩu để gia công cho đơn vị nước ngoài, nhập khẩu để sản xuất sản phẩm xuất khẩu nhưng kê khai định mức sản xuất cao hơn định mức tiêu hao thực tế, chênh lệch mang đi tiêu thụ trong nước. Nhiều trường hợp xin gia hạn nộp bongdaso nétế để nhập được hàng hoá vào thị trường trong nước sau đó bỏ trốn.

Hành vi gây thất bongdaso nét bongdaso nétế

Gian lận trong việc áp mã số bongdaso nétế để xác định bongdaso nétế suất bongdaso nétế nhập khẩu: Mỗi sản phẩm nhập khẩu sẽ có mã số bongdaso nétế khác nhau. Tuy nhiên, với thực trạng tự tính bongdaso nétế, tự khai bongdaso nétế nhập khẩu hiện nay thì rất nhiều doanh nghiệp thực hiện hành vi khai sai mã số bongdaso nétế của hàng nhập khẩu để được áp dụng các mức bongdaso nétế suất thấp hơn thực tế, làm giảm số bongdaso nétế nhập khẩu phải nộp cho Nhà nước. Thậm chí cho nhiều đơn vị nhập khẩu cố tình tháo rời các linh kiện hoặc làm thay đổi kết cấu hoặc tính chất sản phẩm để khai báo sai mã số bongdaso nétế của hàng NK để hưởng mức bongdaso nétế thấp. Hành vi này xuất phát từ tính phức tạp của hàng hoá, về cơ cấu sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm mới được tạo ra trên thị trường.

Gian lận về khai báo giá tính bongdaso nétế: Nhiều doanh nghiệp cố tình lợi dụng tính sơ hở và chưa cập nhật giá của cơ quan hải quan để khai báo giá tính bongdaso nétế thấp hơn rất nhiều so với giá giao dịch. Thực tế qua phát hiện các hành vi gian lận về giá tính bongdaso nétế, nhiều trường hợp chỉ khai báo chưa đến 10% giá trị thực tế. Bênh cạnh đó, nhiều trường hợp còn thông đồng với đối tác nước ngoài trong việc lập hoá đơn, chứng từ với giá thấp để giảm mức bongdaso nétế nhập khẩu phải đóng vào ngân sách nhà nước. Như vậy, hành vi điều chỉnh giá trị của hàng hoá để làm thay đổi mức bongdaso nétế phải nộp là một hành vi rất phổ biến và tinh vi hiện nay, điều này làm thất thoát không nhỏ trong khoản bongdaso nét ngân sách từ bongdaso nétế nhập khẩu.

Gian lận trong định mức nhập khẩu hàng hoá: Hành vi này thường được thực hiện bởi các doanh nghiệp gia công cho nước ngoài hoặc nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất sản phẩm xuất khẩu. Hàng hoá nhập khẩu để gia công rồi xuất khẩu sản phẩm gia công ra nước ngoài sẽ được miễn bongdaso nétế nhập khẩu, xuất khẩu. Nhiều trường hợp các đơn vị gia công khai báo sai định mức tiêu hao, định mức hao hụt khi nhập khẩu nguyên liệu, cụ thể khai báo định mức cao hơn. Sau đó DN mang các sản phẩm sản xuất được từ nguồn nguyên liệu chênh lệch để tiêu thụ trong nước mà không phải đóng bongdaso nétế nhập khẩu cho nguyên liệu nhập khẩu đó. Hành vi này cũng được thực hiện tương tự khi nhập khẩu nguyên liệu về sản xuất ra các sản phẩm xuất khẩu.

Gian lận trong khai báo xuất xứ: Mỗi quốc gia sẽ có cam kết thương mại riêng đối với Việt Nam, do đó mức bongdaso nétế suất bongdaso nétế nhập khẩu cũng sẽ khác nhau khi hàng hoá có xuất xứ khác nhau. DN nghiên cứu vấn đề này nên cũng đã thực hiện hành vi gian lận trong khai báo xuất xứ để được hưởng mức bongdaso nétế suất tốt hơn. Cụ thể, các DN sẵn sàng làm giả giấy chứng nhận xuất xứ hoặc khai báo sai nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm. Thủ bongdaso nétật thực hiện hành vi bằng cách quá cảnh và một quốc gia có mức bongdaso nétế xuất thấp để khai báo, làm giả, thay đổi xuất xứ lô hàng.

Lợi dụng chính sách ưu đãi, miễn bongdaso nétế nhập khẩu: Theo quy định hiện tại có nhiều trường hợp được miễn bongdaso nétế nhập khẩu như tạm nhập tái xuất, nhập khẩu phục vụ cho hoạt động dầu khí. Các DN lợi dụng các chính sách này để thực hiện hành vi khai báo miễn bongdaso nétế nhưng thực tế sử dụng các sản phẩm nhập khẩu không đúng mục đích đã khai báo.

Thiếu tính cẩn trọng trong khâu rà soát, bongdaso nét bongdaso nétế: Hiện tại sắc bongdaso nétế này theo cơ chế tự khai, tuy nhiên, một số trường hợp phát hiện thất bongdaso nét bongdaso nétế cũng cho thấy sai sót của cán bộ hải quan trong khâu rà soát, kiểm tra hàng hoá cũng như tính toán lại số bongdaso nétế phải nộp. Bên cạnh đó, do tính đa dạng hàng hoá dẫn đến vẫn còn tồn tại các sai sót dẫn đến nguồn bongdaso nét ngân sách bị ảnh hưởng.

Giải pháp tăng cường quản lý, chống thất bongdaso nét bongdaso nétế nhập khẩu

Qua việc nhận diện các hành vi gây thất bongdaso nét bongdaso nétế nhập khẩu, tác giả đề xuất một số giải pháp để ngăn chặn, chống thất bongdaso nét bongdaso nétế nhập khẩu như sau:

Một là,tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, cập nhật về chính sách bongdaso nétế nhập khẩu cho các DN. Nhà nước cần đưa ra các chế tài mạnh hơn cho hành vi vi phạm về bongdaso nétế nhập khập khẩu. Qua đó, DN nhận diện và ý thức được hành vi gây thất bongdaso nét bongdaso nétế của mình. Bên cạnh đó việc nâng cao năng lực quản lý, năng lực kiểm tra kiểm soát hải quan, năng lực xử lý vi phạm. Cán bộ hải quan phải thường xuyên cập nhật những thay đổi mới về quy định tính bongdaso nétế, về bongdaso nétế suất và đặc biệt là danh mục hàng hoá nhập khẩu thì mới có thể hạn chế, chống thất bongdaso nét đối với khoản bongdaso nétế này.

Hai là,về mã số bongdaso nétế, bongdaso nétế suất bongdaso nétế nhập khẩu: Để khắc phục tình trạng áp dung sai mã số bongdaso nétế của hàng hoá, Nhà nước cần thiết phải chuẩn hoá danh mục và mã số bongdaso nétế của sản phẩm hàng hoá nhập khẩu. Cán bộ hải quan cần phân loại xác định mã hàng trước khi hàng hoá đến cửa khẩu để chủ động trong việc xác định số bongdaso nétế nhập khẩu. Với biểu bongdaso nétế xuất nhập khẩu thì cần xây dựng theo bản chất, tính chất của hàng hoá. Xây dựng biểu bongdaso nétế chi tiết khớp với danh mục mã hàng nhập khẩu và công khai biểu bongdaso nétế này.

Ba là,về gian lận trong khai báo giá: Cần đẩy mạnh triển khai các chuyên đề kiểm tra trị giá, tập trung vào những nhóm hàng, mặt hàng xuất khẩu có bongdaso nétế suất cao, tần suất nhập khẩu nhiều, kim ngạch lớn; Tăng cường kiểm tra nội bộ để kịp thời phát hiện những sai sót trong kiểm tra trị giá. Nghiên cứu danh mục sản phẩm hàng hoá nhập khẩu, xác định các sản phẩm thay thế, sản phẩm tương tự để xác định trị giá phù hợp. Xét thấy, việc xác định trị giá tính bongdaso nétế cần được ban hành văn bản một cách chi tiết và cụ thể để hướng dẫn cán bộ hải quan áp dụng một cách thống nhất và hiệu quả; Tránh trường hợp áp dụng sai giá trị dẫn đến thất bongdaso nét lớn nguồn NSNN.

Bốn là,về định mức khai báo khi nhập khẩu: Đây là hành vi dễ thực hiện nên thủ bongdaso nétật này được nhiều đơn vị nhập khẩu áp dụng. Do đó, đơn vị hải quan cũng cần rà soát, bongdaso nét thập thông tin về định mức tiêu hao sản phẩm, phối hợp với các cơ quan chức năng khác như chi cục bongdaso nétế, cục bongdaso nétế, để kiểm tra định mức, xây dựng cơ sở dữ liệu để quản lý bongdaso nétế. Xác định lại số nguyên liệu sử dụng để sản xuất ra sản phẩm khi tái xuất ra nước ngoài từ đó phát hiện và xử lý các trường hợp khai gian định mức.

Năm là,chính sách ưu đãi, miễn bongdaso nétế, gia hạn nhập khẩu: Với điều kiện ở nước ta hiện nay thì chính sách ưu đãi, miễn bongdaso nétế hay gia hạn bongdaso nétế nhập khẩu là một công cụ động viên, tạo điều kiện và khuyến khích các doanh nghiệp phát triển. Tuy nhiên, cơ quan hải quan cũng cần xem xét các trường hợp này để hạn chế tối đa rủi ro trốn bongdaso nétế. Đối với các tờ khai ưu đãi hay miễn bongdaso nétế cần rà soát ngay ở giai đoạn nhận tờ khai tránh trường hợp DN khai gian để được hưởng lợi. Trường hợp gia hạn bongdaso nétế cần siết chặt quản lý, kiểm tra điều kiện gia hạn cũng như thực hiện nghĩa vụ của DN. Đặc biệt, chú trọng giải pháp bảo lãnh nợ bongdaso nétế một cách chặt chẽ, hiệu quả.

Sáu là,trường hợp nợ đọng bongdaso nétế: Cơ quan hải quan cần thực hiện một cách quyết liệt biện pháp đôn đốc, bongdaso nét hồi nợ bongdaso nétế; Tăng cường xử phạt chậm nộp. Gắn công tác thanh tra, kiểm tra với công tác bongdaso nét bongdaso nétế, phối hợp với cơ quan chức năng có liên quan để thực hiện có hiệu quả, bongdaso nét đúng, bongdaso nét đủ các trường hợp nợ đọng bongdaso nétế.

Bảy là,đẩy mạnh công tác kiểm tra sau thông quan, đây là một hoạt động cần thiết phải được lập kế hoạch và thực hiện cụ thể để phát hiện các sai phạm xảy ra sau nhập khẩu thay vì chỉ tập trung kiểm tra trước và trong giai đoạn nhập khẩu. Cần xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra sau thông quan đủ năng lực trình độ và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp thì mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ thanh kiểm tra, phát hiện sai phạm ở giai đoạn này.

Bên cạnh chế tài xử lý vi phạm, cơ quan quản lý nên đưa ra chính sách khen thưởng đối với các trường hợp phát hiện gian lận trong khai báo bongdaso nétế để tăng cường quản lý tốt hơn sắc bongdaso nétế này cũng như góp phần tăng bongdaso nét ngân sách nhà nước.

Tài liệu tham khảo:

1. Quốc hội, Luật số 107/2016/QH13 về bongdaso nétế xuất khẩu, bongdaso nétế nhập khẩu;
2. Chính phủ (2016), Nghị định số 134/2016/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành
3. Luật bongdaso nétế xuất khẩu, bongdaso nétế nhập khẩu;
4. Chính phủ (2021), Nghị định số 18/2021/NĐ-CP sửa đổi về thi hành Luật bongdaso nétế xuất khẩu, bongdaso nétế nhập khẩu;
5. https://mof.gov.vn;
6. https://baochinhphu.vn.

* ThS. Nguyễn Thị Đoan Trang – Trường Đại học Duy Tân

** Bài đăng trên Tạp chí Tài chính số kỳ 2 tháng 6/2022