Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước theo chiều sâu

TS. TRẦN TIẾN CƯỜNG

(Taichinh) - Mặc dù số lượng doanh nghiệp nhà nước (DNNN) được cổ phần hoá (CPH) hàng năm kể từ năm 2011 đến nay theo xu hướng tăng dần, nhưng số DNNN còn lại cần hoàn thành cổ phần hóa đến hết năm 2015 là khá nhiều, gồm cả các tập đoàn kinh tế và tổng công ty có quy mô rất lớn.

Ảnh minh họa. Nguồn: internet
Ảnh minh họa. Nguồn: internet

Đây là thách thức không nhỏ nhìn từ mục tiêu số lượng DN cần hoàn thành bongdaso tin tức và yêu cầu bảo đảm chất lượng, chiều sâu của tái cơ cấu thông qua bongdaso tin tức trong bối cảnh tái cơ cấu nền kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu.

Thách thức về tiến độ và chiều sâu của bongdaso tin tức

Theo kế hoạch bongdaso tin tức DNNN giai đoạn 2014 - 2015, tổng số DNNN cần bongdaso tin tức là 432 DN. Số DN đã hoàn thành bongdaso tin tức trong năm qua là 242 DN.

Như vậy, năm 2015 còn phải bongdaso tin tức 289 DN, nếu tính cả số DN đã hoàn thành bongdaso tin tức trong quý I/2015 thì vẫn còn khoảng 260 DN cần bongdaso tin tức.

Nhìn vào số lượng DN đã bongdaso tin tức ở các giai đoạn 2011-2012, 2011- 2013, 2011-2014 thì thấy rằng bình quân một năm ở các giai đoạn này chỉ bongdaso tin tức được tương ứng là 12 DN, 33 DN, 60 DN.

Trong khi số DN phải bongdaso tin tức năm 2015 là 289 DN, cao hơn rất nhiều so với bình quân năm ở các giai đoạn trước. Đây là thách thức không nhỏ nhìn từ mục tiêu số lượng DN cần hoàn thành bongdaso tin tức trong chương trình tái cơ cấu DNNN đến năm 2015.

Bên cạnh đó là các thách thức về mục tiêu chất lượng, về chiều sâu của tái cơ cấu thông qua bongdaso tin tức. Đó là, chuyển từ bongdaso tin tức theo chiều rộng - lấy số lượng DN hoàn thành bongdaso tin tức là mục tiêu, sang bongdaso tin tức theo chiều sâu - kết hợp bongdaso tin tức với tái cơ cấu DN sau bongdaso tin tức (kể cả tái cơ cấu trước khi bongdaso tin tức nếu cần), lấy chất lượng là mục tiêu.

Trong đó, nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng bongdaso tin tức là tạo ra động lực mới nhờ đổi mới quản trị DN và tạo ra đột phá nhờ nhân tố nhà đầu tư - cổ đông chiến lược. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các tập đoàn kinh tế và tổng công ty có quy mô lớn.

Tuy nhiên, trên thực tế quản trị DN tại các DNNN chuyển thành công ty cổ phần, nhất là tại các DN có cổ phần chi phối của Nhà nước nhìn chung chưa có nhiều chuyển biến hoặc thay đổi rõ rệt, chưa chú trọng các biện pháp cải cách DN sau bongdaso tin tức, nhất là DNNN còn nắm cổ phần chi phối, chưa vận hành theo các nguyên tắc quản trị DN hiện đại theo thông lệ kinh tế thị trường, chưa bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, đối xử bình đẳng với mọi cổ đông.

Ngoài ra, vấn đề thường được đặt ra đối với DN bongdaso tin tức, nhất là DNNN còn nắm cổ phần chi phối, là khó tìm kiếm cổ đông chiến lược có khả năng khỏa lấp một số hạn chế của DNNN trước bongdaso tin tức như yếu kém năng lực quản trị, điều hành hoặc đem lại những đột phá cho DN phát triển về công nghệ, thị trường...

Không nên chạy theo tiến độ bongdaso tin tức bằng mọi giá

Trong bối cảnh kinh tế vừa ra khỏi suy thoái và mới dần chuyển sang phục hồi, cầu của nền kinh tế có tăng nhưng chậm và chưa vững chắc, thì việc thực hiện kế hoạch bongdaso tin tức 289 DN (trong đó có cả tập đoàn kinh tế, tổng công ty) trong năm 2015 gặp nhiều khó khăn, nhìn cả về ba chỉ số: số DN bongdaso tin tức, tiến độ thực hiện và chất lượng bongdaso tin tức. Có những cơ sở cho nhận định này:

Một là,số lượng DN đưa vào kế hoạch bongdaso tin tức năm 2015 cao hơn rất nhiều so với trung bình hằng năm của giai đoạn 2011-2014 khi kinh tế suy thoái mạnh và chỉ mới bắt đầu phục hồi chậm đã ảnh hưởng rất lớn đến cầu của nền kinh tế, từ đó có ảnh hưởng đến lượng cổ phần phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) hay bán ra được từ các DN bongdaso tin tức. Trong bối cảnh đó, việc bongdaso tin tức là không thật có lợi nhìn từ phía cung là DNNN và Nhà nước.

Hai là, bongdaso tin tức trong bối cảnh tái cơ cấu DNNN theo chiều sâu đòi hỏi tiến hành tái cơ cấu DN trước - một giai đoạn cần thiết trước khi bongdaso tin tức, nhất là đối với tập đoàn kinh tế, tổng công ty. Cần dành thời gian cho tái cơ cấu DN thay vì chạy theo tiến độ, hoàn thành chỉ tiêu số lượng DN bongdaso tin tức.

Ba là,điều quan trọng đối với DN bongdaso tin tức không phải chỉ là hoàn thành bongdaso tin tức, đăng ký DN thành công ty cổ phần, mà chủ yếu ở việc cải thiện quản trị DN, hiện đại hóa DN sau bongdaso tin tức để tăng sức cạnh tranh. Điều này cũng cần có nhiều thời gian và nỗ lực hơn trong và sau bongdaso tin tức.

Đối với các tập đoàn kinh tế, tổng công ty hoạt động trong những ngành, lĩnh vực quan trọng, việc bongdaso tin tức cần phải có sự lựa chọn và các bước đi phù hợp với điều kiện của đất nước cũng như định hướng phát triển kinh tế của Đảng.

Khác với các DNNN khác, việc bongdaso tin tức các DN quan trọng này không thể thực hiện ồ ạt mà phải được tiến hành theo nhiều giai đoạn phù hợp với kế hoạch và lộ trình giảm dần tỷ lệ vốn nhà nước. Bên cạnh đó, để bongdaso tin tức các tập đoàn kinh tế, tổng công ty quan trọng này cần có thêm những hướng dẫn cụ thể và đưa ra lộ trình với các bước triển khai cụ thể hơn.

Cần xây dựng luật về bongdaso tin tức DNNN. Việc này lẽ ra phải tiến hành từ lâu, vì bongdaso tin tức DNNN là vấn đề lớn, có tác động làm thay đổi sở hữu nhà nước tại DNNN, thay đổi vị trí của kinh tế nhà nước trong phạm vi ngành và nền kinh tế. bongdaso tin tức hay thoái vốn nhà nước liên quan đến vốn, tài sản nhà nước, xử lý nhiều vấn đề, đối diện với những rủi ro, thất thoát vốn, tài sản nhà nước, có thể ảnh hưởng đến khu vực kinh tế nhà nước, ngành, lĩnh vực chiến lược, tác động đến cán bộ, người lao động...

Tuy nhiên cho đến nay vẫn chưa có luật quy định về khung khổ hay quy định chi tiết về bongdaso tin tức. Trong khi đó, việc đầu tư, sử dụng vốn, thành lập, tổ chức, quản lý DNNN và DN có vốn nhà nước hầu hết đã được Quốc hội ban hành trong rất nhiều đạo luật.

Trong bối cảnh tái cơ cấu một cách cơ bản và sâu sắc khu vực DNNN, kể cả cơ cấu lại sở hữu của DNNN quan trọng, tập đoàn kinh tế và tổng công ty, thì việc ban hành luật về bongdaso tin tức DNNN là cần thiết. Điều đó giúp tạo ra nền tảng pháp lý cao hơn, vững chắc hơn thay vì áp dụng các quy định dưới luật cho bongdaso tin tức những DN quy mô lớn như các tập đoàn kinh tế, tổng công ty, các DN quan trọng, DN trong các ngành đặc thù liên quan đến đất đai như nông lâm trường, an ninh, quốc phòng cũng như cho việc thoái vốn nhà nước tại các DN sau bongdaso tin tức.