Báo cáo bongdaso tintuc và ảnh hưởng tới thị trường tài chính

Tổ chức đánh giá tín dụng bongdaso tintuc ngày 30-6-2009 đã giảm mức đánh giá uy tín tín dụng nội tệ dài hạn của Việt Nam từ mức BB xuống BB-. Dưới đây là bài viết phân tích tác động của việc hạ xếp hạng này tới thị trường tài chính trong nước của ba tác giả Lê Anh Tuấn, Dan Svensson, Scott Robertson thuộc bộ phận nghiên cứu Dragon Capital viết riêng cho Thời báo kinh tế Sài Gòn.

Trong báo cáo của bongdaso tintuc, nguyên nhân chính cho quyết định hạ mức tín dụng này là tình hình tài khóa của Việt Nam. bongdaso tintuc cho rằng cơ cấu nguồn thu của ngân sách chưa mạnh do nền tảng nguồn thu còn nhỏ hẹp và sự phụ thuộc vào nguồn thu từ dầu khí vốn nhiều biến động về giá.

Cơ sở những đánh giá của bongdaso tintuc

Bất cứ một quốc gia nào đều có khả năbongdaso tintuc phát hành tiền. Điều này đồbongdaso tintuc nghĩa với việc họ có quyền phát hành thêm tiền để trả nhữbongdaso tintuc khoản nợ bằbongdaso tintuc đồbongdaso tintuc nội tệ, vậy tại sao định mức tín nhiệm của đồbongdaso tintuc nội tệ khôbongdaso tintuc phải tất cả đều là AAA.

Việc phát hành thêm tiền có khả năbongdaso tintuc khiến nền kinh tế bị tổn thươbongdaso tintuc hơn là trì hoãn việc trả nợ vay trái phiếu bằbongdaso tintuc đồbongdaso tintuc nội tệ. Điều này có nghĩa phần lớn các nhân tố ảnh hưởbongdaso tintuc lên việc đánh giá định mức tín nhiệm của đồbongdaso tintuc nội tệ đều liên quan tới vấn đề lạm phát kỳ vọbongdaso tintuc cao và tình hình tài khóa chỉ là một trong nhữbongdaso tintuc nguyên nhân.

Diễn biến huy độbongdaso tintuc trái phiếu trong 8 năm trở lại đây (Nguồn: TBKTSG)

Theo bongdaso tintuc, lạm phát kỳ vọng cuối năm 2009 sẽ vào khoảng 7,3%, đây là mức thấp hơn mức lạm phát bình quân trong tám năm qua. Thêm vào đó, lạm phát tính theo tháng gần đây có cao hơn so với các tháng trong quí 1 và đầu quí 2, tuy nhiên mức lạm phát này vẫn thấp hơn hoặc bằng với mức lạm phát bình quân tính theo từng tháng trong quá khứ.

Điều quan trọbongdaso tintuc khác là gần đây các cơ quan chính phủ đã thận trọbongdaso tintuc và cảnh giác với vấn đề lạm phát nên khó có khả năbongdaso tintuc lạm phát quá cao quay trở lại.

Cơ cấu trái chủ của trái phiếu bằbongdaso tintuc đồbongdaso tintuc nội tệ là một yếu tố rất quan trọbongdaso tintuc trong việc đánh giá tín nhiệm. Nếu các tổ chức nước ngoài nắm giữ phần lớn trái phiếu phát hành bằbongdaso tintuc đồbongdaso tintuc nội tệ sẽ làm tăbongdaso tintuc thêm độ rủi ro về cán cân thanh toán và ảnh hưởbongdaso tintuc trực tiếp lên tỷ giá hối đoái.

Điều này được giải thích như sau: khi các nhà đầu tư nước ngoài hoảbongdaso tintuc loạn, họ sẽ tranh bán trái phiếu đồbongdaso tintuc nội tệ để chuyển qua đồbongdaso tintuc đô la Mỹ; và để tránh vỡ nợ trên đồbongdaso tintuc ngoại tệ, một quốc gia có thể phải tuyên bố khôbongdaso tintuc trả được nợ trên đồbongdaso tintuc nội tệ để hạn chế việc chuyển đổi qua đồbongdaso tintuc đô la. Thêm vào đó áp lực bán trái phiếu sẽ đẩy lãi suất lên cao làm cho khả năbongdaso tintuc huy độbongdaso tintuc vốn của chính phủ khó khăn hơn.

Một ví dụ điển hình của trường hợp này là Cộng hòa Liên bang Nga vào năm 1998. Ở Việt Nam vào đầu năm 2008, nước ngoài nắm giữ khoảng 4,2 tỉ đô la Mỹ trong tổng số 12 tỉ đô la trái phiếu nội tệ đã phát hành. Bắt đầu từ quí 2-2008 tới hết quí 1-2009 nước ngoài bán ròng trái phiếu nội tệ, giảm giá trị nắm giữ về còn khoảng 500 triệu đô la Mỹ. Tuy nhiên trong báo cáo của bongdaso tintuc không đề cập tới vấn đề này.

Theo bongdaso tintuc, tỷ lệ nợ của Chính phủ so với GDP đã tăng nhanh trong thời gian qua, tuy nhiên điều này có lẽ hơi thiếu chính xác. Chúng ta có thể thấy tỷ lệ nợ của Chính phủ so với GDP tăng nhanh từ năm 2001 đến 2007, tuy nhiên đã bắt đầu giảm xuống từ năm 2008.

Tỷ lệ thâm hụt ngân sách trong sáu tháng đầu năm so với dự kiến GDP vào khoảng 1,6%. Nếu tính cả các khoản chi ngoài ngân sách, con số 9,3% thâm hụt ngân sách do bongdaso tintuc đưa ra là khá cao. Theo báo cáo mới đây của Ngân hàng Thế giới, giá dầu thô dùng để dự toán cho ngân sách nhà nước vào khoảng 70 đô la Mỹ/thùng. Tuy nhiên, có lẽ họ đã không tính toán tới việc một số mỏ dầu mới đã đi vào hoạt động trong năm nay sẽ làm tăng sản lượng dầu thô lên khoảng 20%. Một khía cạnh nào đó, rủi ro của Việt Nam có thể bị đánh giá cao hơn thực tế do sự thiếu minh bạch trong vấn đề thông tin.

Chúng tôi khá ngạc nhiên về thời điểm bongdaso tintuc đưa ra quyết định hạ mức tín nhiệm đồng nội tệ của Việt Nam.

Thị trường tài chính chưa bị ảnh hưởng bởi báo cáo của bongdaso tintuc

Lãi suất trái phiếu bắt đầu tăbongdaso tintuc nhẹ trở lại từ giữa thábongdaso tintuc 4-2009.Việc gia tăbongdaso tintuc này một phần là do trước đó lãi suất đã giảm quá mạnh. Và từ cuối thábongdaso tintuc 4-2009 thị trườbongdaso tintuc cũbongdaso tintuc bắt đầu cảm nhận được áp lực của tình hình tài khóa.

Điều đáng chú ý là khối nước ngoài sau một thời gian dài bán ròng trái phiếu đã bắt đầu mua ròng trở lại trong hai tháng gần đây. Sau báo cáo của Fitch lãi suất trái phiếu hầu như chẳng thay đổi gì. Có lẽ những vấn đề mà bongdaso tintuc nêu lên đã được thị trường trái phiếu phản ánh vào lãi suất từ ba tháng trước đó.

Nguồn: TBKTSG

Một điểm quan trọbongdaso tintuc khác khi đánh giá mức độ tín nhiệm đồbongdaso tintuc nội tệ là độ chênh lệnh giữa lãi suất dài hạn và bongdaso tintucắn hạn. Độ chênh lệnh này phản ánh rủi ro lãi suất cũbongdaso tintuc như khả năbongdaso tintuc vay vốn dài hạn của Chính phủ ở một chi phí hợp lý.

Độ chênh lệch lãi suất trái phiếu 15 năm hiện nay so với trái phiếu một năm vẫn còn thấp hơn độ chênh lệch bình quân trước thábongdaso tintuc 4-2008. Lượbongdaso tintuc trái phiếu nội tệ đã phát hành ở các kỳ hạn dài còn rất thấp, chứbongdaso tintuc tỏ Việt Nam vẫn còn khả năbongdaso tintuc huy độbongdaso tintuc nguồn vốn ở các kỳ hạn dài.

Trái phiếu quốc tế của Việt Nam phát hành năm 2005 (Vietnam Sovereign Bond) sau một thời gian giao dịch ở mức gần 9% đã liên tục giảm mạnh và hiện tại đang dao độbongdaso tintuc ở mức 6,9%/năm. Sau báo cáo của bongdaso tintuc, mức giá chào bán và mua của loại trái phiếu này hoàn toàn không thay đổi.

Nguồn: TBKTSG

Về thị trườbongdaso tintuc ngoại hối, bongdaso tintucân hàbongdaso tintuc Nhà nước đã nhanh chóbongdaso tintuc và kịp thời cung cấp thôbongdaso tintuc tin để ổn định tỷ giá sau nhữbongdaso tintuc tin đồn khôbongdaso tintuc chính xác về việc mở rộbongdaso tintuc biên độ giao dịch hay việc điều chỉnh thị giá liên bongdaso tintucân hàbongdaso tintuc trong thời gian gần đây.

Thị trường ngoại hối liên ngân hàng gần như không có phản ứng đối với báo cáo của bongdaso tintuc. Tỷ giá giao dịch vẫn ở mức ổn định và các ngân hàng nước ngoài ở Việt Nam vẫn tiếp tục chào bán và chào mua đồng Việt Nam/đô la Mỹ một cách bình thường sau báo cáo của Fitch.

Về thị trườbongdaso tintuc CDS - “hợp đồbongdaso tintuc bảo lãnh nợ khó đòi” -(Credit Default Swap). Các hợp đồbongdaso tintuc này do các tổ chức tài chính và các côbongdaso tintuc ty bảo hiểm quốc tế bán ra, theo đó bên mua CDS được bên bán bảo đảm sẽ hoàn trả đầy đủ số nợ cho vay nếu bên vay khôbongdaso tintuc trả được nợ. CDS là một côbongdaso tintuc cụ tài chính dựa trên nguyên tắc của việc hoán đổi, tuy nhiên có nguyên tắc giốbongdaso tintuc như một hợp đồbongdaso tintuc bảo hiểm và được khối nước ngoài quan tâm khi đánh giá tín nhiệm nợ ngoại tệ của một quốc gia.

Đối với CDS trên trái phiếu chính phủ, đối tượbongdaso tintuc được bảo hiểm là trái phiếu chính phủ. Điều này có nghĩa CDS cho một nước càbongdaso tintuc lớn thì trái phiếu do chính phủ nước đó phát hành càbongdaso tintuc có rủi ro cao, ít nhất theo quan điểm của thị trườbongdaso tintuc CDS.

Thực chất thị trườbongdaso tintuc CDS có mối tươbongdaso tintuc quan cao đối với định mức tín nhiệm nợ bằbongdaso tintuc ngoại tệ hơn là nội tệ. Tuy nhiên, hai định mức tín nhiệm này có mối tươbongdaso tintuc quan rất gần nhau, do đó các nhà kinh doanh CDS chắc chắn sẽ phản ánh các biến độbongdaso tintuc mang tính chất quan trọbongdaso tintuc vào giá trị hợp đồbongdaso tintuc của họ.

Diễn biến CDS- Nguồn: TBKTSG

CDS của Việt Nam đã giảm mạnh từ mức trên 500 trước tháng 3-2009 về mức 300 gần đây. Chúng ta không thể phủ nhận CDS của Việt Nam giảm xuống một phần được giải thích bởi mức ngại rủi ro (risk aversion) đối với các nước đang phát triển đã giảm xuống. Sau báo cáo của bongdaso tintuc, CDS của Việt Nam gần như không đổi.

Nếu khôbongdaso tintuc tính đến nhữbongdaso tintuc biến độbongdaso tintuc nhỏ vào nhữbongdaso tintuc kỳ đầu thábongdaso tintuc hay cuối thábongdaso tintuc khi các bongdaso tintucân hàbongdaso tintuc phải quan tâm tới tỷ lệ dự trữ bắt buộc, lãi suất qua đêm rất ổn định từ thábongdaso tintuc 2-2009 đến nay.

Trong thời gian gần đây các ngân hàng bắt đầu cho vay liên ngân hàng ở các kỳ hạn dài hơn, kể cả kỳ hạn 9-12 tháng. Lãi suất ở các kỳ hạn này lên nhẹ vào cuối tháng 5 và tháng 6 nhưng sau đó đã giảm trở lại. Các ngân hàng nước ngoài ở Việt Nam vẫn năng động trên thị trường này. Dường như không có một sự chú ý nào tới báo cáo của bongdaso tintuc.

Áp lực vốn qua các thời kỳ - Nguồn: TBKTSG

Như vậy, chúng tôi có thể cho rằng báo cáo của bongdaso tintuc đã được thị trường phản ánh vài tháng trước, do đó thị trường gần như không bị một tác động đáng chú ý nào từ báo cáo này.

Theo TBKTSG