Thực trạng hoạt động của bongdaso wap nghiệp khởi nghiệp và một số kiến nghị

Việt Nam nằm trong nhóm nước có tinh thần khởi bongdaso wap cao nhất thế giới, tuy nhiên, khả năng hiện thực thành công các ý tưởng sáng tạo lại nằm trong nhóm thấp. Bài viết phân tích thực trạng khởi bongdaso wap tại Việt Nam và gợi mở một số giải pháp đề xuất nhằm phát huy tinh thần khởi bongdaso wap thành công.

Tình hình bongdaso wap nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, Việt Nam hiện có khoảng 760 nghìn bongdaso wap nghiệp (DN) đang hoạt động; khoảng trên 7 triệu hộ kinh bongdaso wap. Trong cộng đồng DN Việt Nam, DN nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm khoảng 97%.

Chính phủ đặt mục tiêu đến hết năm 2020, Việt Nam có khoảng 1 triệu DN. Đây là mục tiêu hoàn toàn có cơ sở khoa học, bởi môi trường kinh bongdaso wap Việt Nam liên tục được cải thiện, nhiều cơ chế, chính sách khuyễn khích đầu tư, phát triển hoạt động sản xuất kinh bongdaso wap, cùng với hàng triệu hộ kinh bongdaso wap có đủ điều kiện nâng lên thành DN… Đặc biệt, tinh thần “quốc gia khởi nghiệp” đang là động lực để DN khởi nghiệp phát triển.

Trước làn sóng khởi bongdaso wap, sáng tạo diễn ra mạnh mẽ như hiện nay, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật và ban hành các văn bản liên quan nhằm hỗ trợ hoạt động khởi bongdaso wap, đơn cử như: Ngày 18/5/2016, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi bongdaso wap đổi mới sáng tạo quốc gia đến 2025” (Quyết định số 844/QĐ-TTg). Đây là văn bản chính sách đầu tiên, bao quát và là nền tảng chính sách quan trọng hỗ trợ đối với hoạt động khởi bongdaso wap ở Việt Nam.

Tiếp đến, ngày 7/2/2017, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phê duyệt danh mục nhiệm vụ đặt hàng thuộc và quy định tạm thời xử lý hồ sơ tham gia Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi bongdaso wap quốc gia đến 2025”(Quyết định số 3362/QĐ-BKHCN)… Trên cơ sở đó, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã ban hành các quyết định, kế hoạch, chương trình về khởi bongdaso wap và khởi bongdaso wap sáng tạo, để định hướng, đề ra mục tiêu và giải pháp cơ bản về hỗ trợ, thúc đẩy phát triển hoạt động khởi bongdaso wap.

Cùng với việc kiện toàn hệ thống chính sách, nhiều hoạt động hỗ trợ khởi bongdaso wap đã được triển khai mạnh mẽ ở các cấp, các ngành góp phần hình thành hệ sinh thái khởi bongdaso wap. Nhiều cộng đồng khởi bongdaso wap lớn được hình thành, hoạt động hiệu quả như: Starthub.vn, Twenty.vn, Startup. vn và Launch. Một số đơn vị ươm tạo, hỗ trợ khởi bongdaso wap hình thành trong khu vực tư nhân như: Topica Founder Insititute, 5 Desire, Hatch!Program và khu vực công lập như vườn ươm đã được thành lập trong Đại học Bách khoa Hà Nội, Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, Vườn ươm DN chế biến thực phẩm Hà Nội, Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh, Khu Nông bongdaso wap Công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh, Khu Công nghệ Phần mềm Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh…

Theo Cục Quản lý đăng ký kinh bongdaso wap (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), trong giai đoạn 2016 - 2019, mỗi năm Việt Nam có trên 126.000 DN thành lập mới, tăng gấp 1,6 lần so với giai đoạn 2011- 2015. Việt Nam hiện có khoảng trên 3.000 DN khởi nghiệp. Theo đánh giá của Cơ quan Thương mại và Đầu tư của Chính phủ Australia, Việt Nam đang đứng thứ 3 ở Đông Nam Á về số lượng DN khởi nghiệp, top 20 nền kinh tế có tinh thần khởi nghiệp dẫn đầu.

Vừa qua, Tập đoàn Amway phối hợp cùng Trường Đại học Technische Universitat Munchen, Công ty nghiên cứu thị trường Gesellschaft fuer Konsumfors công bố kết quả khảo sát, Việt Nam dẫn đầu thế giới về tinh thần khởi nghiệp, đứng thứ 2 về thái độ tích cực với khởi nghiệp. Cụ thể, 91% người Việt Nam được khảo sát cho biết, họ xem chuyện bắt đầu một công việc kinh bongdaso wap mới như một cơ hội nghề nghiệp đáng ao ước, 95% có thái độ tích cực với tinh thần khởi nghiệp, làm chủ. Tỷ lệ người Việt có thái độ thích cực với khởi nghiệp cao hơn mức trung bình thế giới (77%). Bên cạnh đó, 96% người Việt được khảo sát cho rằng, họ hoàn toàn cảm thấy thoải mái với việc tìm kiếm và thu hút khách hàng tiềm năng. 76% người Việt muốn khởi nghiệp “để được độc lập trong kinh bongdaso wap và tự chủ trong công việc kinh bongdaso wap của mình”…

Mặc dù, tinh thần khởi nghiệp được xếp vào nhóm cao trên thế giới, nhưng Việt Nam lại nằm trong số 20 quốc gia có khả năng thực hiện các kế hoạch kinh bongdaso wap thấp nhất, chỉ có khoảng 3% được gọi là thành công. Như vậy, khoảng cách giữa khát vọng, ý chí và hành động cụ thể là quá lớn. Cần nhiều hơn sự hỗ trợ của thể chế, chính sách để tiến gần hơn tới các khát vọng, hành động.

Kết quả khảo sát của Phòng Thương mại và Công bongdaso wap Việt Nam (VCCI) đưa ra vào cuối năm 2019 tại Hội thảo “Hoàn thiện chính sách hỗ trợ khởi bongdaso wap”cho thấy, ở Việt Nam chưa đến 10% DN khởi bongdaso wap thành công. Có nhiều nguyên nhân khiến tỷ lệ thành công của DN khởi bongdaso wap thấp. Trong đó, hạn chế về vốn và cơ chế chính sách liên quan đến huy động vốn là một trong những nguyên nhân quan trọng. Các dự án khởi bongdaso wap thường được bắt đầu bằng nguồn vốn tự có hạn hẹp của các thành viên sáng lập, trong khi khả năng vay vốn ngân hàng hoặc kêu gọi các quỹ đầu tư lại rất thấp. Mặc dù có khá nhiều kênh tài chính khác nhau nhưng người khởi bongdaso wap gặp khó khăn khi thiếu vốn vẫn rất phổ biến.

Thực tế, cộng đồng DN khởi bongdaso wap hiện nay mong muốn có những pháp chế, định chế thực sự cụ thể hơn trong câu chuyện về gọi vốn, giúp các DN khởi bongdaso wap có thể tiếp cận được và dễ dàng đón nhận vốn của các nhà đầu tư. Cụ thể, tại Nghị định số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ về đầu tư cho DNNVV khởi bongdaso wap sáng tạo, quy định về gọi vốn chưa thực sự rõ ràng. Yếu tố DN quan tâm nhất lại rất khó thực thi, chính là việc lập quỹ, mặc dù Nghị định số 18/20018/NĐ-CP đã đề cập cụ thể…

Bên cạnh đó, nhiều chủ DN cho rằng, cơ chế chính sách hỗ trợ DN khởi bongdaso wap mới chủ yếu hỗ trợ vòng ngoài. Kết quả khảo sát của VCCI cho thấy, hơn 60% DN được khảo sát yếu trong khâu tìm kiếm khách hàng, 42% DN phá sản do vấn đề sản phẩm (tạo ra các sản phẩm mà thị trường không cần); 29% DN khởi bongdaso wap được một thời gian thì hết vốn…

Hiện nay, các quy định, cơ chế, chính sách hỗ trợ khởi nghiệp ngày càng được hoàn thiện, nhưng còn thiếu nhiều nội dung cần hướng dẫn cụ thể, dẫn đến tình trạng khó triển khai các quy định và chính sách trên thực tế. Hệ thống thể chế về đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp hiện đang thiếu khung pháp lý với các quy định phù hợp cho các loại hình kinh bongdaso wap mới. Đây là rào cản lớn khiến các DN khởi nghiệp Việt Nam khó tiếp cận vốn và hoạt động. DN rất cần định chế và hàng lang pháp lý để DN khởi nghiệp thành công.

Cùng với những vướng mắc về cơ chế chính sách, DN khởi nghiệp cũng đối mặt với không ít khó khăn, hạn chế, điển hình như: Hạn chế về cơ sở vật chất, nghiên cứu phát triển. Các dự án khởi nghiệp thường không có đủ điều kiện để trang trải các chi phí cho máy móc, thiết bị và phát triển ý tưởng, sản phẩm; Hạn chế về kỹ năng quản trị, điều hành kinh bongdaso wap, xúc tiến, quảng bá phát triển. Các dự án khởi nghiệp với nhân sự chủ chốt đều chủ yếu là chuyên ngành kỹ thuật, công nghệ, thiếu kiến thức về kinh bongdaso wap, kinh tế và các kỹ năng điều hành, quản lý DN, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm; Hạn chế về khả năng đáp ứng các thủ tục hành chính liên quan tới việc gia nhập thị trường (đăng ký kinh bongdaso wap, đất đai, giấy phép kinh bongdaso wap…), bảo hộ sở hữu trí tuệ (đăng ký bảo hộ các sản phẩm sở hữu trí tuệ), thương mại hóa sản phẩm (đăng ký tiêu chuẩn, đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật), tài chính (tiêu chuẩn kế toán, hóa đơn, kê khai thuế, ưu đãi thuế…).

Theo các chuyên gia, một DN khởi bongdaso wap, khi thành lập thường có tâm lý chỉ tập trung vào sản phẩm, vào cách thức marketing, tiếp cận khách hàng, bán hàng mà không chú ý nhiều đến các rủi ro về mặt pháp lý. Rủi ro trước tiên là các quy định về Luật DN. Các nhà sáng lập thường ít khi quan tâm đến các rủi ro liên quan đến việc lựa chọn loại hình DN, xây dựng quy chế thành viên, điều lệ công ty. Hậu quả là các ý tưởng khởi bongdaso wap bị đình trệ, bỏ lỡ các cơ hội tốt; đồng thời, cũng xuất hiện tình trạng sứt mẻ quan hệ giữa những người sáng lập do xuất hiện xung đột lợi ích về vốn, quyền sở hữu tài sản hoặc DNKN phải bồi thường cho các hợp đồng đã ký kết với đối tác. Bên cạnh đó, không ít chủ DNKN còn trẻ, chưa nhận thức sâu sắc được vấn đề pháp lý nên làm nảy sinh các mâu thuẫn lợi ích không đáng có khi có vấn đề phát sinh…

Một số giải pháp đề xuất

Nhằm phát huy tinh thần khởi bongdaso wap, nâng cao tỷ lệ thành công trong các DN khởi bongdaso wap, thời gian tới cần tập trung vào một số nội dung sau:

Một là, tiếp tục hoàn thiện, nghiên cứu, ban hành mới, bổ sung các cơ chế, chính sách cần thiết để hỗ trợ, thúc đẩy môi trường khởi bongdaso wap, tạo điều kiện thuận lợi trong việc thu hút nguồn lực tài chính nhằm đảm bảo cho các DN khởi bongdaso wap có thể trụ vững. Áp dụng cơ chế tài chính, chính sách thuế đặc thù đối với các tổ chức, cá nhân có hoạt động khởi bongdaso wap hoặc đầu tư cho DN khởi bongdaso wap được áp dụng chính sách ưu đãi đầu tư, ưu đãi thuế đối với DN KH&CN…

Phát triển thị trường tài chính nhằm đa dạng hóa kênh huy động vốn cho DNKN, phát triển sàn giao dịch chứng khoán dành cho khởi nghiệp, giúp các DN huy động vốn trực tiếp từ xã hội, tháo gỡ khó khăn về vốn phát triển sản xuất kinh bongdaso wap; thúc đẩy sự phát triển thị trường trái phiếu DN; chú trọng tới việc thu hút các nhà đầu tư “thiên thần” và các quỹ đầu tư mạo hiểm để hỗ trợ DNKN ở giai đoạn đầu phát triển.

Hai là,các DN cần trang bị tốt hơn kiến thức về tài chính và huy động vốn để có thể tiếp cận và kêu gọi vốn đầu tư thành công. Thúc đẩy tài chính DN từ cả phía cung và phía cầu sẽ đảm bảo thành công lớn hơn của các DN Việt Nam. Các DN cần có sự chuẩn bị sẵn sàng các yếu tố cần thiết khi khởi bongdaso wap; Chủ động nghiên cứu, cập nhật thông tin về chính sách, pháp luật để kịp thời năm bắt, tiếp nhận, tận dụng các cơ hội, ưu đãi từ chính sách và hạn chế tối đa các rủi ro trong quá trình khởi bongdaso wap.

Khi thực hiện ý tưởng kinh bongdaso wap, DN khởi nghiệp thường tập trung vào thị trường và bongdaso wap số. Nhưng để có những bước đi vững chắc, sẵn sàng nâng cao vốn đầu tư thì hiểu biết pháp luật là cần thiết. Theo đó, DN khởi nghiệp phải công nhận và đánh giá đúng vai trò của luật sư trong quá trình hoạch định kế hoạch kinh bongdaso wap; Thực hiện tốt việc soạn thảo và ký kết thỏa thuận hợp tác, các văn bản cam kết hay thỏa thuận khác giữa các thành viên sáng lập, nhằm định hướng và đưa ra kế hoạch hợp tác cụ thể, cũng như bảo đảm quyền và lợi và công sức đóng góp của các thành viên theo nguyên tắc công bằng và các bên đều có lợi; Nghiên cứu kỹ các vấn đề pháp lý liên quan lựa chọn loại hình DN phù hợp với mục tiêu kinh bongdaso wap và kế hoạch phát triển của DN trong từng giai đoạn thành lập và sau khi thành lập.

Ba là,nâng cao vai trò của các hiệp hội DN và hiệp hội ngành nghề, phát huy vai trò cầu nối giữa các cơ quan quản lý và DN; Thực hiện tốt vai trò là kênh quan trọng phản biện chính sách về DN, cho phép cộng đồng DN được giám sát và đánh giá hoạt động của các cơ quan chính quyền để làm cơ sở cải thiện chất lượng dịch vụ.

Bốn là,tăng cường kết nối, phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức đại diện DN và các đoàn luật sư, liên đoàn luật sư để hỗ trợ pháp lý trong các tình huống cụ thể. Đẩy mạnh việc hỗ trợ pháp lý cho DN bằng nhiều hình thức như bằng văn bản, qua mạng điện tử, điện thoại…

(*) Bài báo có sử dụng một số thông tin, kết quả nghiên cứu và được hỗ trợ bởi Đề tài cấp tỉnh mã số TB-CT/XH06/19-20: Nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp hỗ trợ khởi bongdaso wap cho thanh niên trên địa bàn tỉnh Thái Bình trong giai đoạn hiện nay.

Tài liệu tham khảo:
1. Thủ tướng Chính phủ (2016), Quyết định số 844/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi bongdaso wap đổi mới sáng tạo quốc gia đến 2025”;

2. Bộ Khoa học và Công nghệ (2017), Quyết định số 171/QĐ-BKHCN phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi bongdaso wap đổi mới sáng tạo quốc gia đến 2025”;

3. Bộ Khoa học và Công nghệ (2016), Quyết định 3362/QĐ-BKHCN phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi bongdaso wap quốc gia đến 2025”;

4. Phạm Tiến Đạt (2018), "Cơ chế, chính sách tài chính hỗ trợ bongdaso wap nghiệp khởi nghiệp”, Tạp chí Tài chính, số tháng 4/2018;

5. VCCI (2019, Báo cáo tại Hội thảo “Hoàn thiện chính sách hỗ trợ khởi bongdaso wap”.