Quan hệ lao động tại các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và những vấn đề đặt ra


Theo thống kê, khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đang tạo việc làm và thu nhập cho hơn 3,6 triệu lao động trực tiếp và khoảng 5-6 triệu lao động gián tiếp.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Theo thống kê, khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đang tạo việc làm và thu nhập cho hơn 3,6 triệu bongdaso com tv trực tiếp và khoảng 5-6 triệu bongdaso com tv gián tiếp. Nhìn chung, việc thực thi hợp đồng bongdaso com tv giữa người làm việc với người sử dụng bongdaso com tv là khá tốt, tuy nhiên, thực tế còn không ít doanh nghiệp chưa nghiêm túc thực hiện các cam kết trong hợp đồng, vi phạm quyền lợi người bongdaso com tv, dẫn đến tranh chấp bongdaso com tv xảy ra.

Đóng góp của doanh nghiệp FDI vào sự phát triển kinh tế - xã hội

Trong 30 năm qua, khu vực doanh nghiệp (DN) có vốn FDI đã và đang có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam với việc nộp ngân sách chiếm tỷ trọng cao trong tổng thu ngân sách; Tỷ trọng vốn FDI trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội luôn chiếm khoảng 25%; Đóng góp trên 20% vào GDP; Tỷ trọng xuất khẩu khu ngày càng tăng trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (71%).

Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện nay có 127 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, trong đó đứng đầu là Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Đài Loan... Lũy kế đến ngày 20/5/2018, cả nước có 25.691 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký gần 323 tỷ USD. Vốn thực hiện lũy kế của các dự án FDI ước đạt 179,12 tỷ USD, bằng 55,5% tổng vốn đăng ký còn hiệu lực.

Các dự án FDI đã tham gia đầu tư vào 19/21 ngành trong hệ thống phân ngành kinh tế quốc dân. Trong đó, lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỷ trọng cao nhất với 198,13 tỷ USD, (chiếm 57,9% tổng vốn đầu tư); Tiếp đến là bất động sản với 51,84 tỷ USD (chiếm 16,1% tổng vốn đầu tư), sản xuất, phân phối điện, khí nước với 21,71 tỷ USD (chiếm 6,7% tổng vốn đầu tư).

Có mặt ở tất cả 63 tỉnh, thành phố, các DN FDI đã và đang thúc đẩy Việt Nam hội nhập với thế giới. Trong đó, TP. Hồ Chí Minh là địa phương dẫn đầu trong thu hút FDI với 45,53 tỷ USD (chiếm 14,1% tổng vốn đầu tư); Tiếp đến là Bình Dương với 30,8 tỷ USD (chiếm 9,5% tổng vốn đầu tư), Hà Nội với 27,85 tỷ USD (chiếm 8,6% tổng vốn đầu tư)…

Cùng với đó, khu vực DN có vốn FDI tạo việc làm cho hơn 3,6 triệu bongdaso com tv trực tiếp và khoảng 5-6 triệu bongdaso com tv gián tiếp, từ đó, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho một bộ phận không nhỏ người bongdaso com tv. Thông qua sự tham gia trực tiếp vào hoạt động của các DN FDI, một đội ngũ cán bộ quản lý, công nhân kỹ thuật có trình độ cao, từng bước được hình thành và dần tiếp cận được với khoa học, kỹ thuật, công nghệ cao và có tác phong công nghiệp hiện đại, có kỷ luật bongdaso com tv tốt, học hỏi được các phương thức, kinh nghiệm quản lý tiên tiến. Một bộ phận bongdaso com tv địa phương được tiếp nhận vào làm việc tạo các DN có vốn FDI; được bồi dưỡng, đào tạo tay nghề, ngoại ngữ, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, từng bước thay thế được các vị trí quan trọng, chủ chốt của DN…

Tình hình quan hệ bongdaso com tv tại các doanh nghiệp FDI

Hành lang pháp lý về bongdaso com tv và quan hệ bongdaso com tv

Pháp luật về bongdaso com tv và quan hệ bongdaso com tv đã và đang được kiện toàn để phù hợp với tình hình thực tiễn. Năm 2012, Bộ luật bongdaso com tv đã được sửa đổi, bổ sung. Trên nền tảng đó, các luật chuyên ngành như: Luật Việc làm, Luật An toàn, vệ sinh bongdaso com tv, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Công đoàn… tiếp tục được ban hành và sửa đổi, bổ sung. Từ đó, hệ thống các tiêu chuẩn về bongdaso com tv đã được hình thành, từng bước phù hợp với tiêu chuẩn của Tổ chức bongdaso com tv Quốc tế theo các tiêu chí: Mức lương tối thiểu, giờ làm việc và thời gian nghỉ ngơi; tiêu chuẩn và điều kiện làm việc của người bongdaso com tv; quyền được lựa chọn việc làm và nơi làm việc của người bongdaso com tv được thực hiện trên cơ sở tự nguyện và thỏa thuận theo hợp đồng bongdaso com tv; quyền gia nhập và thành lập tổ chức của người bongdaso com tv, tổ chức của người sử dụng bongdaso com tv, trên cơ sở đó làm căn cứ để tạo lập quan hệ bongdaso com tv tại DN.

Quan hệ bongdaso com tv tại các doanh nghiệp  có vốn đầu tư nước ngoài và những vấn đề đặt ra - Ảnh 1

Nhận thức và tuân thủ pháp luật tại các doanh nghiệp FDI

Nhận thức của người bongdaso com tv và người sử dụng bongdaso com tv về quan hệ bongdaso com tv tại các DN FDI đã được nâng lên rõ rệt và có nhiều chuyển biến quan trọng. Người bongdaso com tv từ chỗ chủ yếu phụ thuộc vào người sử dụng bongdaso com tv hoặc người sử dụng bongdaso com tv áp đặt các chính sách, chế độ đã chuyển sang thực hiện cơ chế thương lượng, thỏa thuận về các vấn đề liên quan đến quyền lợi và lợi ích của cả hai bên. Người bongdaso com tv đã chủ động đối thoại, thương lượng với người sử dụng bongdaso com tv để bảo vệ và đảm bảo các quyền lợi và lợi ích chính đáng của mình. Việc tuân thủ pháp luật bongdaso com tv của người sử dụng bongdaso com tv cũng ngày càng được coi trọng và có nhiều chuyển biến tích cực, nhiều DN có vốn FDI quan tâm đến cải thiện điều kiện làm việc, tăng thu nhập, hỗ trợ nhà ở và chăm lo các điều kiện văn hóa tinh thần cho người bongdaso com tv.

Các cấp công đoàn cũng đã quan tâm triển khai nhiều chương trình, kế hoạch hiệu quả như: Chương trình phát triển đoàn viên và thành lập công đoàn cơ sở; Chương trình phổ biến, tuyên truyền, tư vấn pháp luật cho người bongdaso com tv; Chương trình thúc đẩy thương lượng ký kết thỏa ước bongdaso com tv tập thể DN; Thí điểm ký kết thỏa ước bongdaso com tv tập thể nhóm DN; Chương trình triển khai các hoạt động đối thoại, tổ chức hội nghị người bongdaso com tv… Hoạt động công đoàn các cấp, nhất là công đoàn cơ sở và công đoàn cấp trên trực tiếp đã có nhiều đổi mới, chuyển từ chức năng tuyên truyền, giáo dục, tổ chức các phong trào trong công nhân, bongdaso com tv là chủ yếu sang thực hiện chức năng đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người bongdaso com tv… Chức năng quản lý nhà nước về quan hệ bongdaso com tv được xác định cụ thể hơn, ngoài chức năng thực thi pháp luật bongdaso com tv, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật bongdaso com tv, công đoàn các cấp còn có chức năng tham gia hỗ trợ, thúc đẩy quan hệ bongdaso com tv trong DN, giải quyết các vấn đề liên quan đến quan hệ bongdaso com tv…

Thực thi chính sách tiền lương, các chế độ phụ cấp, phúc lợi và khen thưởng

Theo Bản tin cập nhật thị trường bongdaso com tv Việt Nam (quý II/2018) của Tổng cục Thống kê, việc thực thi hợp đồng bongdaso com tv giữa người làm việc với người sử dụng bongdaso com tv tại các DN FDI là khá tốt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều DN có vốn FDI thực hiện các cam kết trong hợp đồng chưa nghiêm túc, vi phạm quyền lợi người bongdaso com tv, dẫn đến tranh chấp bongdaso com tv hoặc ngừng việc tập thể. Các vi phạm chủ yếu tập trung vào các vấn đề: cách trả lương, thưởng, chuyên cần; thời gian làm thêm quá nhiều, điều kiện làm việc không đảm bảo, không đóng bảo hiểm xã hội, cách hành xử, quản lý người bongdaso com tv…

Khảo sát cho thấy, trong tổng số hợp đồng bongdaso com tv được thực thi tại các DN có vốn FDI, số hợp đồng bongdaso com tv không xác định thời hạn chỉ chiếm 33,4%; Số hợp đồng bongdaso com tv từ 1 năm đến dưới 3 năm, chiếm 55%; số hợp đồng từ 3 tháng đến dưới 1 năm chiếm 8,7% và dưới 3 tháng chiếm 1,4%; 1,5% còn lại là số bongdaso com tv đang làm việc trong các DN có vốn FDI không có hợp đồng bongdaso com tv. Theo phản ánh của người bongdaso com tv, để tránh nộp bảo hiểm xã hội, một số chủ sử dụng bongdaso com tv đã chuyển từ ký kết hợp đồng bongdaso com tv sang ký kết hợp đồng dịch vụ, tư vấn, cộng tác viên đối với một số công việc thường xuyên…

Về tiền lương, bình quân hàng tháng của người bongdaso com tv tại các DN có vốn FDI mặc dù cao hơn so với khu vực DN ngoài nhà nước nhưng chưa bằng các DN nhà nước. Tiền lương của người bongdaso com tv không thể trang trải cho cuộc sống hàng ngày của họ, thậm chí người bongdaso com tv chấp nhận tăng ca liên tục mà vẫn không đủ sống.

Theo thống kê, tiền lương bình quân tháng/người tính đến cuối năm 2017 tại các DN có vốn FDI đạt 6,204 triệu đồng/người/tháng (khu vực ngoài nhà nước là 4,992 triệu đồng/người/tháng; khu vực nhà nước là 6,224 triệu đồng/người/tháng). Trong đó, mức lương của bongdaso com tv nam đạt 6,875 triệu đồng/người/tháng; bongdaso com tv nữ đạt 5,882 triệu đồng/người/tháng (Tổng cục Thống kê, năm 2017).

Về tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, tại các DN có vốn FDI tuy cao hơn so với các DN ngoài nhà nước (đạt khoảng 88% năm 2017), nhưng mức tiền lương tham gia bảo hiểm xã hội và mức tiền lương thực tế của người bongdaso com tv còn có sự chênh lệch khá lớn (khoảng 75%).

Mặc dù, các DN FDI đều áp dụng thời gian làm việc 8 giờ/ngày, 48 giờ/tuần, tuy nhiên, số giờ làm thêm lại tương đối lớn, bình quân mỗi người bongdaso com tv làm thêm 275,8 giờ/năm. Số giờ làm thêm đặc biệt cao tại các DN dệt may, da giầy, điện tử. Nhiều DN có số giờ làm thêm lên tới 500-600 giờ/năm/bongdaso com tv. Sở bongdaso com tv - Thương binh và Xã hội TP. Hồ Chí Minh thống kê: Thời gian làm thêm bình quân của người bongdaso com tv là 0,89 giờ/ngày, 22 giờ/tháng, 260 giờ/năm đối với 90% bongdaso com tv. Như vậy, người bongdaso com tv phải làm thêm giờ là rất đông. Tổng số giờ làm thêm bình quân trong năm vượt trội hơn khoảng 30% so với quy định của Bộ luật bongdaso com tv.

Về ký kết thương lượng tập thể, theo điều tra bongdaso com tv – việc làm hàng quý của Tổng cục Thống kê, hoạt động này được các DN có vốn FDI thực hiện khá tốt. Tính đến tháng 5/2018, có 64,28% DN có vốn FDI ký kết và thực hiện thỏa ước bongdaso com tv tập thể, mang lại lợi ích cho hơn 2,5 triệu bongdaso com tv, đoàn viên công đoàn. Mặc dù, hoạt động này đã được nâng lên nhưng trong thực tế, một số bản thỏa ước sau khi được ký kết đã không được chủ sử dụng bongdaso com tv thực hiện nghiêm túc, gây bức xúc cho người bongdaso com tv.

Khảo sát của Tổng Liên đoàn bongdaso com tv Việt Nam cho thấy, công tác thoả ước trong đối thoại công đoàn tuy đã đạt được nhiều kết quả nhưng thoả ước được ký kết có lợi cho người bongdaso com tv còn chưa cao. Đến nay chỉ mới có 11,5% thoả ước đạt loại A. Tình trạng chủ DN có vốn FDI tìm mọi cách hoặc gây áp lực về công việc để "sa thải" người bongdaso com tv trên 35 tuổi diễn ra ngày càng tăng tại các DN có vốn FDI cũng đã gây ra nhiều hệ lụy trong xã hội như: gia tăng bệnh tật, tạo thêm gánh nặng cho gia đình, địa phương, bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội…

Quan hệ bongdaso com tv tại các doanh nghiệp  có vốn đầu tư nước ngoài và những vấn đề đặt ra - Ảnh 2

Nghiên cứu về nguyên nhân dẫn đến chấm dứt quan hệ việc làm tại các DN FDI cho kết quả như sau: Có tới 39% người bongdaso com tv nghỉ việc là do áp lực công việc (tăng ca, định mức cao); 13,4% bongdaso com tv nghỉ việc là do công việc nặng nhọc, nguy hiểm; 8,4% bongdaso com tv nghỉ việc là do bị quấy rối tình dục; 16,4% bongdaso com tv nghỉ việc là do bị chửi mắng, phân biệt đối xử; 15,1% nghỉ việc là do sức khỏe không đảm bảo, mất sức bongdaso com tv; 12,6% bị thôi việc không lý do…

Hệ lụy trên đã gây nên nhiều xung đột căng thẳng giữa người bongdaso com tv và người sử dụng bongdaso com tv trong thời gian qua. Thống kê trong năm 2017 và 5 tháng đầu năm 2018 tại 39/63 tỉnh, thành phố cho thấy đã xảy ra 454 cuộc ngừng việc tập thể và đình công. Trong đó, 343 cuộc là tại các DN có vốn FDI (DN có vốn FDI từ Hàn Quốc chiếm 44,02% (151 cuộc); từ Đài Loan chiếm 23,91% (82 cuộc); Trung Quốc chiếm 10,2% (35 cuộc); Nhật Bản chiếm 4,96% (17 cuộc); số còn lại là của DN ở các nước khác).

Nguyên nhân dẫn đến các cuộc ngừng việc tập thể và đình công xuất phát từ tranh chấp bongdaso com tv tập thể hoặc đan xen tranh chấp bongdaso com tv tập thể về quyền và lợi ích mà nổi bật là nguyên nhân liên quan đến tiên lương, tiền thưởng, thu nhập của người bongdaso com tv như: Nợ lương, không điều chỉnh lương tối thiểu, trả lương không đúng quy định, không theo hợp đông bongdaso com tv hoặc trừ thu nhập trái pháp luật; tăng định mức bongdaso com tv để giảm tiền lương của người bongdaso com tv; vi phạm thời gian làm việc, thời gian nghỉ ngơi, nợ bảo hiểm xã hội, không đóng bảo hiểm xã hội, ban hành nhiều quy định trái pháp luật, đối xử thô bạo…

Đề xuất, kiến nghị

Nhằm cải thiện quan hệ bongdaso com tv giữa các DN có vốn FDI và người bongdaso com tv, thời gian tới cần triển khai một số nội dung sau:

Thứ nhất,tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về bongdaso com tv, việc làm. Cụ thể, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Bộ luật bongdaso com tv và các vấn đề liên quan đến tiền lương, tranh chấp bongdaso com tv, hợp đồng bongdaso com tv, thỏa ước bongdaso com tv tập thể...; Bổ sung các quy định về ký kết thỏa ước bongdaso com tv tập thể ngành, các quy định nhằm bảo vệ quyền lợi cho người bongdaso com tv, các quy chế nhằm bảo vệ cán bộ công đoàn cơ sở; Đồng thời, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phù hợp để đảm bảo những quyền cơ bản của người bongdaso com tv, nhất là những quyền được nêu trong Tuyên bố năm 1998 của Tổ chức bongdaso com tv quốc tế cũng như các cam kết tại các hiệp định tự do thương mại.

Thứ hai,hoàn thiện và phát triển thị trường bongdaso com tv trong nước theo hướng: Kết nối cung cầu bongdaso com tv hiệu quả; Tổ chức tốt hệ thống thông tin thị trường bongdaso com tv để giới thiệu và kết nối việc làm ở thị trường trong nước với thị trường bongdaso com tv ngoài nước; Nâng cao năng lực của hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm nhằm tăng cường sự liên kết, chia sẻ thông tin, hỗ trợ nhà tuyển dụng trong cung ứng và tuyển dụng bongdaso com tv. Đặc biệt, cần tăng cường và nâng cao công tác dự báo nhu cầu bongdaso com tv, nhất là dự báo về xu hướng sa thải bongdaso com tv, xu hướng việc làm của bongdaso com tv sau khi kết thúc quan hệ việc làm.

Thứ ba,cần có chính sách tổng thể cho người bongdaso com tv mất việc làm. Chính sách tổng thể về người bongdaso com tv mất việc làm trong DN, nhất là các khu công nghiệp, khu chế xuất cần được hợp nhất, lồng ghép vào trong các chính sách phát triển như một bộ phận cấu thành. Đồng thời, nghiên cứu, ban hành các quy định pháp luật để thắt chặt, hạn chế tình trạng DN sa thải người bongdaso com tv trên 35 tuổi.

Theo đó, Nhà nước cần quy định và mở rộng quyền lợi bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp khi người bongdaso com tv bị sa thải, ràng buộc DN có vốn FDI phải đóng đủ bảo hiểm xã hội 20 đến 30 năm cho người bongdaso com tv, nếu muốn sa thải, hay đền bù một lần cho người bongdaso com tv bị sa thải để họ tự tham gia bảo hiểm xã hội.

Thứ tư,phát triển chính sách hỗ trợ bongdaso com tv để ứng phó với những vấn đề xã hội nảy sinh từ quá trình thay đổi cơ cấu sản xuất, đổi mới công nghệ của các DN có vốn FDI. Đồng thời, nâng cao tính chuyên nghiệp cho người bongdaso com tv và trách nhiệm và vai trò của công đoàn cơ sở.

Thứ năm,tăng cường công tác kiểm tra, giám sát bongdaso com tv, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho DN. Đồng thời, thúc đẩy các hoạt động truyền thông, đa dạng hóa các hình thức, các kênh truyền thông để tăng khả năng tiếp cận thông tin của người bongdaso com tv tìm kiếm việc làm và ổn định cuộc sống.

Thứ sáu,tăng cường hoạt động của Trung tâm Hỗ trợ Phát triển quan hệ bongdaso com tv, tiến tới thành lập một số chi nhánh khu vực của trung tâm, nhằm đáp ứng kịp thời việc tư vấn, hỗ trợ các bên trong đối thoại, thương lượng và ký kết thoả ước bongdaso com tv tập thể ở doanh nghiệp; Hạn chế sự can thiệp hành chính trực tiếp của Nhà nước vào quan hệ bongdaso com tv tại DN.

Thứ bảy,nghiên cứu, tham khảo có chọn lọc các điều ước, công ước quốc tế, thông lệ quốc tế và kinh nghiệm của các nước trên thế giới và khu vực về quan hệ bongdaso com tv để hình thành mô hình quan hệ bongdaso com tv phù hợp với điều kiện nước ta, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế.

Tài liệu tham khảo:

1. Quốc hội (2012), Bộ Luật bongdaso com tv (Luật số 10/2012/QH13);

2. Quốc hội (2014), Luật Bảo hiểm xã hội (Luật số 58/2014/QH13);

3. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ bongdaso com tv – Thương binh và Xã hội (2018), Kỷ yếu Hội thảo chuyên đề “bongdaso com tv trong khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài – thực trạng và giải pháp”;

4. Phạm Minh Huân, Quan hệ bongdaso com tv ở Việt Nam- Những vấn đề đặt ra và định hướng hoàn thiện, http://www.molisa.gov.vn/vi/Pages/chitiettin.aspx?IDNews=5704;

5. Các website: molisa.gov.vn, congdoanvienchucvn.org.vn, congdoan.vn.