Kiểm toán nội bộ: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam

Bắc Sơn

Hoạt động kiểm toán nội bộ (KTNB) đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo công khai, minh bạch các thông tin tài bongdaso kèo nhà cái, giúp phát hiện, phòng ngừa và xử lý kịp thời những gian lận, yếu kém trong công tác quản lý tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Để tạo điều kiện cho hệ thống KTNB trong các đơn vị này hoạt động hiệu quả, Việt Nam cần nghiên cứu, đúc kết thêm những kinh nghiệm quốc tế.

Hoạt động KTNB đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo công khai, minh bạch cc thông tin tài bongdaso kèo nhà cái.
Hoạt động KTNB đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo công khai, minh bạch cc thông tin tài bongdaso kèo nhà cái.

Trình độ chuyên môn, tính độc lập của kiểm toán viên

Nhiều nghiên cứu đã minh chứng bongdaso kèo nhà cái trở thành một cơ chế kiểm soát không thể thiếu trong các đơn vị thuộc khu vực công (KVC). Đặc biệt, trình độ chuyên môn và tính độc lập của kiểm toán viên nội bộ (KTVNB) là yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động bongdaso kèo nhà cái.

Theo nghiên cứu của Schyf về bongdaso kèo nhà cái tại một cơ quan thuộc Chính phủ Nam Phi, sự thiếu trình độ, chuyên môn của KTV là yếu tố cản trở việc thực hiện chức năng bongdaso kèo nhà cái trong KVC. Từ đó, tác giả đề xuất các ủy ban kiểm toán trong KVC nên khởi động kế hoạch hướng đến những KTVNB. Các kế hoạch này sẽ cung cấp cho chính quyền cái nhìn sâu sắc về thực trạng bongdaso kèo nhà cái trong KVC và có biện pháp tối ưu hóa hoạt động thông qua việc tìm nguồn cung ứng nguồn nhân lực, đáp ứng kỳ vọng của các bên liên quan và khắc phục tình trạng phải thuê KTVNB từ các nhà cung cấp dịch vụ kiểm toán bên ngoài.

Một nghiên cứu khác của Ahmad và cộng sự tại KVC ở Malaysia cho thấy, hoạt động bongdaso kèo nhà cái trong khu vực này gặp nhiều rào cản. Các KTV còn thiếu kiến thức và chưa được đào tạo nhiều về chuyên môn, nghiệp vụ. Quan điểm tiêu cực về bongdaso kèo nhà cái đã dẫn đến việc ban giám đốc không những không khuyến khích mà còn vô hiệu hóa các đóng góp tích cực của bongdaso kèo nhà cái. Bên cạnh đó, các KTVNB còn gặp khó khăn trong việc thực hiện nhiệm vụ do thiếu năng lực và sự độc lập. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu các KTVNB thiếu độc lập trong hoạt động, báo cáo kiểm toán sẽ không có giá trị và ý nghĩa đối với việc cải thiện trách nhiệm giải trình cũng như tính minh bạch của KVC.

Còn nghiên cứu của Dessalegn G. Mihret và Yismaw về bongdaso kèo nhà cái trong một tổ chức giáo dục công ở Ethiopia chỉ rõ, sự thiếu hiệu quả trong hoạt động bongdaso kèo nhà cái sẽ gây ảnh hưởng đến việc kiểm soát ngân sách. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả, bongdaso kèo nhà cái cần phải mở rộng phạm vi kiểm toán kết hợp với phân tích rủi ro thích hợp. Bên cạnh đó, việc cơ quan quản lý quan tâm đến các kiến nghị của KTVNB và có chính sách nhân sự tốt sẽ tác động đáng kể đến hiệu quả hoạt động bongdaso kèo nhà cái.

Theo nghiên cứu về tính hiệu quả của bongdaso kèo nhà cái tại KVC ở bang Kogi, Nigeria do Emmanuel và cộng sự thực hiện, bongdaso kèo nhà cái có thể tìm ra các hành vi gian lận trong KVC. Qua đó, nhóm nghiên cứu khuyến nghị Chính phủ nên duy trì môi trường thuận lợi giúp các KTVNB có đủ sự độc lập để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Nhóm nghiên cứu cũng đã đưa ra khuyến nghị riêng cho vấn đề nhân sự của bongdaso kèo nhà cái. Theo đó, quy trình tuyển dụng KTVNB cần được minh bạch để đảm bảo sự tham gia của những nhân viên có trình độ; ban quản lý các tổ chức cần thúc đẩy đội ngũ KTVNB thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các thủ tục bongdaso kèo nhà cái; thường xuyên đào tạo nhằm nâng cao kỹ năng cho đội ngũ KTVNB…

Bài học kinh nghiệmcho Việt Nam

Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, bài viết rút ra một số bài học cho Việt Nam trong việc xây dựng và phát triển KTBN tại các đơn vị sự nghiệp sử dụng NSNN:
Thứ nhất,để tăng cường quản lý đối với hoạt động của bongdaso kèo nhà cái, Nhà nước cần xây dựng và ban hành những quy định về bongdaso kèo nhà cái phù hợp với điều kiện mới, kèm theo hướng dẫn các đơn vị thiết lập bộ phận bongdaso kèo nhà cái. Đồng thời, Nhà nước cần có chế tài bắt buộc các đơn vị phải thiết lập bộ phận bongdaso kèo nhà cái. Bộ Tài chính sớm hoàn thiện, ban hành hướng dẫn cụ thể về hoạt động bongdaso kèo nhà cái cũng như các quy định về địa vị pháp lý, tính độc lập, đạo đức nghề nghiệp, quyền hạn và trách nhiệm của bongdaso kèo nhà cái.

Thứ hai, các cơ sở đào tạo cần tập trung trang bị cho người học những kiến thức về bongdaso kèo nhà cái, có thể đưa môn học bongdaso kèo nhà cái vào chương trình học bắt buộc đối với các sinh viên chuyên ngành kế toán - kiểm toán. Các tổ chức, hội nghề nghiệp cũng nên thường xuyên tổ chức các lớp về đào tạo cấp chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ bongdaso kèo nhà cái theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế. Bên cạnh đó, cần xem xét hợp tác với các tổ chức kiểm toán hàng đầu trên thế giới nhằm trao đổi kinh nghiệm, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời cập nhật thêm các xu hướng, chuẩn mực mới khi áp dụng tại các đơn vị sự nghiệp công lập.

Thứ ba, bộ phận bongdaso kèo nhà cái phải đảm bảo tách biệt và độc lập với các bộ phận chức năng khác của đơn vị để có thể hoàn thành nhiệm vụ kiểm toán. Mục đích, quyền hạn và trách nhiệm của bộ phận bongdaso kèo nhà cái cũng cần được nêu rõ trong văn bản chính thức. Ngoài ra, quy chế hoạt động của các đơn vị phải xác định rõ địa vị, phạm vi hoạt động của bongdaso kèo nhà cái, cho phép bộ phận này tiếp cận những nguồn thông tin nào để thực hiện công việc có liên quan. Các mối đe dọa đối với tính độc lập phải được quản lý ở cấp độ mỗi KTV, cả phòng ban và tổ chức.

Thứ tư,KTVNB cần tăng cường hợp tác với KTV bên ngoài trong việc lập kế hoạch chung, trao đổi thông tin, ý kiến và báo cáo để tạo điều kiện cho chất lượng của cuộc kiểm toán được nâng lên.

Thứ năm,lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập cần có nhận thức đúng đắn về vai trò của bongdaso kèo nhà cái trong việc kiểm soát, ngăn ngừa và phát hiện các sai phạm, qua đó có những hỗ trợ cần thiết, giúp bộ phận bongdaso kèo nhà cái có thể phát huy hết hiệu quả hoạt động tại đơn vị. Bên cạnh đó, nhà quản lý cần xây dựng quy trình tuyển dụng KTVNB một cách công khai và minh bạch, nhằm đảm bảo tuyển dụng được những nhân viên có trình độ chuyên môn và có đạo đức nghề nghiệp. Đồng thời, người đứng đầu bộ phận bongdaso kèo nhà cái nên thường xuyên tham dự các cuộc họp với nhà quản lý đơn vị để nắm bắt các chính sách ảnh hưởng đến mục tiêu của đơn vị. Ngoài ra, nhà quản lý cần quan tâm đến vấn đề kinh phí, tạo điều kiện để bộ phận bongdaso kèo nhà cái trong đơn vị hoạt động hiệu quả.