Khi bongdaso kèo nhà cái thiếu siêu cường
Việc Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (bongdaso kèo nhà cái) khiến 11 nước tham gia ký kết còn lại phải cân nhắc các lợi ích gắn kết với văn kiện này. Nhiều đánh giá được đưa ra để định lượng những lợi ích của bongdaso kèo nhà cái khi thiếu nền kinh tế số một thế giới và nhấn mạnh tới nghệ thuật đàm phán thương mại trong điều kiện mới.
Được và mất
Theo một số đánh giá, sẽ có nhiều nước có lợi hơn khi vắng bóng Mỹ trong bongdaso kèo nhà cái. Chẳng hạn kim ngạch xuất khẩu của Canada sang các nước ký kết bongdaso kèo nhà cái không có Mỹ vào năm 2035 có thể sẽ tăng 4,7%, trong khi Mexico tăng 3,12%, cao hơn mức cơ sở nếu không có bongdaso kèo nhà cái. Khi còn bongdaso kèo nhà cái - 12 (bao gồm cả Mỹ), mức tăng này chỉ là 0,36% và 0,05%.
Mexico và Canada còn được hưởng lợi từ việc xuất khẩu sang các nước ngoài bongdaso kèo nhà cái trong bối cảnh bongdaso kèo nhà cái - 11 được thông qua. Peru và Chile cũng là các nước hưởng lợi từ việc Mỹ rút khỏi bongdaso kèo nhà cái vì các nước này sẽ có thị phần lớn hơn trong bongdaso kèo nhà cái không có Mỹ. Tương tự, Singapore cũng sẽ có lợi thế hơn khi không phải cạnh tranh với Mỹ tại thị trường châu Á.
Các nghiên cứu cũng cho thấy thu hoạch lớn nhất của Canada trong khuôn khổ bongdaso kèo nhà cái là từ nông nghiệp, thực phẩm nông nghiệp vì không phải cạnh tranh với Mỹ trong bongdaso kèo nhà cái. Những lợi ích có được từ bongdaso kèo nhà cái không có Mỹ sẽ cho phép Canada và Mexico rộng đường hơn trong việc đàm phán lại Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).
Và vì thế, Mỹ nên cẩn trọng hơn trong việc đàm phán lại NAFTA để bảo đảm các doanh nghiệp Mỹ có được những lợi ích mà Canada và Mexico đã có thể được hưởng từ bongdaso kèo nhà cái.
Trong khi đó, xuất khẩu của Mỹ sang các nước bongdaso kèo nhà cái sẽ bị giảm 0,32% so với mức cơ sở vào năm 2035 nếu bongdaso kèo nhà cái-11 được thông qua, còn nếu tham gia bongdaso kèo nhà cái thì xuất khẩu của Mỹ sẽ tăng 1,41% từ mức cơ sở. Nhật Bản và Việt Nam là hai nước trông đợi được hưởng lợi nhiều nhất từ việc tiếp cận thị trường Mỹ thông qua bongdaso kèo nhà cái-12 nên sẽ là những nước bị mất nhiều lợi ích hơn cả trong số 11 nước bongdaso kèo nhà cái còn lại.
Tuy nhiên, bongdaso kèo nhà cái có thể vẫn sẽ giúp mang lại sức tăng trưởng kinh tế đáng kể cho Việt Nam, tạo động lực cho cải cách kinh tế, trong đó có những chính sách liên quan đến các doanh nghiệp nhà nước. Các khu vực sản xuất, hậu cần và nông nghiệp được xem là những nơi dự kiến có tác động tích cực.
bongdaso kèo nhà cái-11 vẫn tiến bước?
Nhật Bản đang dẫn đầu các quốc gia muốn theo đuổi bongdaso kèo nhà cái, một hiệp định không bao gồm Trung Quốc, có phạm vi rộng hơn hiệp định mà Trung Quốc đề xuất là RCEP.
Trong khi vẫn kỳ vọng đưa Mỹ quay trở lại bongdaso kèo nhà cái, Nhật Bản cũng đang nỗ lực vận động để toàn bộ 11 thành viên còn lại thông qua hiệp định này. Bộ trưởng Thương mại Australia Steven Ciobo nói với báo giới: “Lợi ích thu được từ bongdaso kèo nhà cái đáng để chúng ta giữ lại hiệp định này”.
Trước đó, Thủ tướng Nhật Bản khẳng định rằng ông mong muốn bongdaso kèo nhà cái sẽ tiếp tục được triển khai theo lịch trình đã thống nhất, có nghĩa là vào nửa đầu năm tới sẽ tiếp tục mở rộng Hiệp định này. New Zealand và Nhật Bản sẽ trở thành những quốc gia dẫn đầu mới của bongdaso kèo nhà cái, đồng thời sẽ mang đến những động lực thúc đẩy việc triển khai Hiệp định và khuyến khích các quốc gia thành viên khác.
Các chuyên gia từ lâu đã thảo luận vấn đề có hay không một bongdaso kèo nhà cái mà không có sự tham gia của Mỹ. Lãnh đạo Chương trình châu Á thuộc Trung tâm Carnegia Moskva Aleksandr Gabuev cho rằng để thực hiện bongdaso kèo nhà cái mà không có Mỹ là rất mơ hồ bởi có quá nhiều giao dịch bên trong bongdaso kèo nhà cái gắn với sự mở cửa thị trường của Mỹ.
Vì vậy, nếu không có Mỹ thì việc đàm phán lại thỏa thuận sẽ rất phức tạp. Chuyên gia này cũng đặt câu hỏi liệu nếu thiếu vắng đi một thị trường khổng lồ như Mỹ thì 11 quốc gia còn lại có sẵn sàng ký kết với các tiêu chuẩn cứng nhắc của TTP?
Nhà kinh tế học Jeffri Shott của trung tâm phân tích thuộc Viện Peterson tin rằng việc 11 quốc gia thành viên còn lại của bongdaso kèo nhà cái hiện nay tham gia vào Hiệp định này không chỉ vì có sự tham gia của Mỹ mà còn vì mô hình hợp tác này sẽ hỗ trợ cho nền kinh tế của họ. Chính vì vậy, theo các nhà phân tích, các quốc gia còn lại vẫn thực sự quan tâm đến triển vọng của bongdaso kèo nhà cái.
Lãnh đạo Trường nghiên cứu phương Đông thuộc Đại học kinh tế cao cấp Aleksey Maslov cho rằng cơ hội để triển khai bongdaso kèo nhà cái thiếu Mỹ vẫn có. Tuy nhiên, để đạt được điều này thì các quốc gia còn lại phải xem xét lại khái niệm của Hiệp định này ở một mức độ nhất định: “Trên thực tế, bongdaso kèo nhà cái không chỉ là một thỏa thuận thương mại thông thường mà là một tập đoàn xuyên quốc gia.
Hiệp định này được xem như Toà án trọng tài để giải quyết các vấn đề giữa các quốc gia, cũng như giữa các tổ chức khác. bongdaso kèo nhà cái là một dự án tương tự như Liên minh châu Âu”. Trong bối cảnh này, vị chuyên gia nhấn mạnh, điều quan trọng không phải là ai sẽ là quốc gia dẫn đầu của Hiệp định mà là liệu 11 quốc gia còn lại có thể đơn giản hóa khái niệm của thỏa thuận để triển khai nó mà không cần sự hỗ trợ của Mỹ hay không.
