Giải quyết nhiều vấn đề để đảm bảo công bằng bongdaso vnế
Phân tích về cơ cấu bongdaso vn ngân sách Nhà nước (NSNN) từ bongdaso vnế, Báo cáo Công bằng bongdaso vnế Việt Nam 2017 vừa được Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) bongdaso vnộc Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) công bố cuối tuần qua khẳng định, bongdaso vnế là nguồn bongdaso vn chủ yếu của ngân sách Việt Nam. Tuy nhiên, Báo cáo cũng nhấn mạnh một số vấn đề đang đặt ra là bài toán cân bằng bongdaso vn - chi NSNN và đảm bảo công bằng bongdaso vnế.
Cần giải bài toán cân bằng bongdaso vn - chi NSNN
Theo tính toán từ số liệu của Bộ Tài chính, bongdaso vnế thường chiếm tỷ trọng hơn 70% đến hơn 80% trong tổng bongdaso vn NSNN. Còn lại, PGS., TS. Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng VEPR, Trưởng nhóm nghiên cứu - cho biết, các khoản bongdaso vn về phí và lệ phí (trừ phí trước bạ) chiếm gần 10% tổng bongdaso vn ngân sách (năm 2016) với khoảng 100 loại phí và gần 50 loại lệ phí. Khoản bongdaso vn về đất ngoài bongdaso vnế tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong tổng bongdaso vn ngân sách (cao nhất lên tới 11%).
Theo tính toán từ số liệu của Bộ Tài chính, bongdaso vnế thường chiếm tỷ trọng hơn 70% đến hơn 80% trong tổng bongdaso vn NSNN. Còn lại, PGS., TS. Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng VEPR, Trưởng nhóm nghiên cứu - cho biết, các khoản bongdaso vn về phí và lệ phí (trừ phí trước bạ) chiếm gần 10% tổng bongdaso vn ngân sách (năm 2016) với khoảng 100 loại phí và gần 50 loại lệ phí. Khoản bongdaso vn về đất ngoài bongdaso vnế tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong tổng bongdaso vn ngân sách (cao nhất lên tới 11%).
Trong nguồn bongdaso vn về đất ngoài bongdaso vnế này, bongdaso vn về tiền sử dụng đất chiếm khoảng 80%. Nhóm chuyên gia nghiên cứu lưu ý đây là nguồn bongdaso vn một lần, do vậy không bền vững. Trong tương lai gần, nguồn bongdaso vn này sẽ nhanh chóng cạn kiệt và NSNN sẽ bị thâm hụt ngày càng nặng nề nếu không có phương án cắt giảm chi tiêu hiệu quả và tìm nguồn bongdaso vn bền vững hơn.
Những năm qua, tổng nguồn bongdaso vn ngân sách từ bongdaso vnế được hình thành từ hai nguồn cơ bản: một là các loại bongdaso vnế đánh vào bongdaso vn nhập, hai là các loại bongdaso vnế đánh vào tiêu dùng. Qua nghiên cứu, nhóm chuyên gia thực hiện Báo cáo cho rằng, hệ thống bongdaso vnế của Việt Nam vẫn đang chiếm tỷ trọng khá lớn trong GDP và cơ cấu nguồn bongdaso vn đang chuyển biến theo hướng giảm đi tính công bằng.
Những năm qua, tổng nguồn bongdaso vn ngân sách từ bongdaso vnế được hình thành từ hai nguồn cơ bản: một là các loại bongdaso vnế đánh vào bongdaso vn nhập, hai là các loại bongdaso vnế đánh vào tiêu dùng. Qua nghiên cứu, nhóm chuyên gia thực hiện Báo cáo cho rằng, hệ thống bongdaso vnế của Việt Nam vẫn đang chiếm tỷ trọng khá lớn trong GDP và cơ cấu nguồn bongdaso vn đang chuyển biến theo hướng giảm đi tính công bằng.
Mặc dù đã giảm nhưng quy mô bongdaso vn NSNN vẫn chiếm gần 25% GDP (2016). Nếu tính thêm các số liệu về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và các khoản bongdaso vn ngoài ngân sách, con số này nhiều khả năng sẽ gấp đôi. bongdaso vn NSNN rất nhiều nhưng chi luôn vượt bongdaso vn, chi vẫn ở mức gần 29% GDP (2016) sau khi giảm từ mức đỉnh điểm là 40% GDP (2009).
Giống như bongdaso vn ngân sách, tỷ lệ chi ngân sách trên GDP của Việt Nam đang có xu hướng giảm trong một thập kỷ trở lại đây. Chi NSNN thường có 3 nhóm lớn là: chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển, chi trả nợ và viện trợ. Chi thường xuyên thường chiếm từ 55 - 67% tổng chi NSNN trong giai đoạn 2006-2016.
Do chi tiêu NSNN luôn vượt quá tổng bongdaso vn nên nhiều năm qua, Việt Nam có tình trạng thâm hụt ngân sách cao, kéo theo là sự tăng lên không ngừng của nợ công.
Để giảm bội chi NSNN, các chuyên gia nghiên cứu cho rằng, có 2 biện pháp là tăng bongdaso vn và giảm chi. Nhằm đảm bảo cân đối bongdaso vn - chi ngân sách, Chính phủ cần thực hiện các biện pháp quyết liệt để thắt chặt chi thường xuyên như: các chính sách tinh giản biên chế, sắp xếp lại bộ máy, hạn chế chi tiêu cho các tổ chức đoàn thể và thoái vốn khỏi các DNNN.
Đo lường công bằng bongdaso vnế bằng 6 chỉ tiêu
Trong kết quả đo lường Chỉ số Công bằng bongdaso vnế Việt Nam 2017 bằng 6 chỉ tiêu vừa được công bố cho thấy, chỉ tiêu “Quản lý bongdaso vnế hiệu quả” được đánh giá rất cao với điểm số 9,3/10 điểm. Chỉ tiêu đứng thứ hai là “Nguồn bongdaso vn đầy đủ” với điểm số 7,9/10.
Giống như bongdaso vn ngân sách, tỷ lệ chi ngân sách trên GDP của Việt Nam đang có xu hướng giảm trong một thập kỷ trở lại đây. Chi NSNN thường có 3 nhóm lớn là: chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển, chi trả nợ và viện trợ. Chi thường xuyên thường chiếm từ 55 - 67% tổng chi NSNN trong giai đoạn 2006-2016.
Do chi tiêu NSNN luôn vượt quá tổng bongdaso vn nên nhiều năm qua, Việt Nam có tình trạng thâm hụt ngân sách cao, kéo theo là sự tăng lên không ngừng của nợ công.
Để giảm bội chi NSNN, các chuyên gia nghiên cứu cho rằng, có 2 biện pháp là tăng bongdaso vn và giảm chi. Nhằm đảm bảo cân đối bongdaso vn - chi ngân sách, Chính phủ cần thực hiện các biện pháp quyết liệt để thắt chặt chi thường xuyên như: các chính sách tinh giản biên chế, sắp xếp lại bộ máy, hạn chế chi tiêu cho các tổ chức đoàn thể và thoái vốn khỏi các DNNN.
Đo lường công bằng bongdaso vnế bằng 6 chỉ tiêu
Trong kết quả đo lường Chỉ số Công bằng bongdaso vnế Việt Nam 2017 bằng 6 chỉ tiêu vừa được công bố cho thấy, chỉ tiêu “Quản lý bongdaso vnế hiệu quả” được đánh giá rất cao với điểm số 9,3/10 điểm. Chỉ tiêu đứng thứ hai là “Nguồn bongdaso vn đầy đủ” với điểm số 7,9/10.
Chỉ tiêu “Hệ thống bongdaso vnế lũy tiến” đứng thứ ba với điểm số 7,1/10. Các chỉ tiêu “Quản trị các ưu đãi bongdaso vnế đối với DN” và “Trách nhiệm giải trình trong tài chính công” xếp thấp nhất với 4,6 và 4,5 điểm. Còn chỉ tiêu “bongdaso vnế vì người nghèo” (bộ câu hỏi chỉ đánh giá trên 3 lĩnh vực là chi cho giáo dục, y tế và nông nghiệp) cũng chỉ đạt 5,6/10 điểm.
Từ thực tiễn, các chuyên gia nghiên cứu đánh giá, về ưu điểm, hệ thống bongdaso vnế của Việt Nam được thành lập với nhiều loại bongdaso vnế khác nhau phù hợp với thông lệ quốc tế.
Từ thực tiễn, các chuyên gia nghiên cứu đánh giá, về ưu điểm, hệ thống bongdaso vnế của Việt Nam được thành lập với nhiều loại bongdaso vnế khác nhau phù hợp với thông lệ quốc tế.
Các chính sách bongdaso vnế cũng có tính đến các vấn đề phân phối lại, ưu đãi và miễn giảm bongdaso vn nhập thấp hoặc cho các DN mới thành lập và các dự án đầu tư áp dụng công nghệ cao, có tác động môi trường tốt hoặc được thực hiện từ xa khu vực miền núi hay các đảo. Hệ thống bongdaso vnế đã loại bỏ sự phân biệt bongdaso vnế giữa các thành phần kinh tế khác nhau cũng như các đối tượng khác nhau trong nước và nước ngoài.
Báo cáo cũng ghi nhận, Việt Nam đã ứng dụng ngày càng rộng rãi công nghệ thông tin trong bongdaso vn bongdaso vnế, góp phần nâng cao hiệu quả và giảm thủ tục hành chính cũng như thời gian và chi phí cho cả người nộp bongdaso vnế và người bongdaso vn bongdaso vnế.
Tuy nhiên, hệ thống bongdaso vnế của Việt Nam vẫn còn một số hạn chế, chủ yếu nằm trong việc trốn bongdaso vnế và nợ bongdaso vnế. Lý do khách quan là do các giao dịch trong nền kinh tế chủ yếu dùng tiền mặt, ít dùng hóa đơn và hợp đồng, một số chính sách miễn, giảm bongdaso vnế và hoàn bongdaso vnế dễ bị lợi dụng. Mặt khác, việc phòng, chống chuyển giá vẫn chưa có hiệu quả, gây khó khăn cho việc bongdaso vn bongdaso vnế.
Các chuyên gia cũng chỉ rõ, trong quá trình cơ cấu lại nguồn bongdaso vn ngân sách, tỷ trọng bongdaso vnế trực bongdaso vn đang giảm rất nhanh trong tổng bongdaso vn bongdaso vnế, nhất là từ sau năm 2011. Tỷ trọng bongdaso vnế trực bongdaso vn đã giảm xuống mức 35% trong tổng bongdaso vn bongdaso vnế (2016), trong khi tỷ trọng bongdaso vnế gián bongdaso vn đã tăng lên mức gần 65% tổng bongdaso vn bongdaso vnế.
Nhóm nghiên cứu cho rằng, bongdaso vnế gián bongdaso vn mang tính lũy thoái, còn bongdaso vnế trực bongdaso vn mang tính lũy tiến. Với sự thay đổi về tỷ trọng bongdaso vnế gián bongdaso vn, nhiều ý kiến quan ngại rằng, người có bongdaso vn nhập thấp đang phải trả bongdaso vnế suất trên bongdaso vn nhập cao hơn người có bongdaso vn nhập cao.
Báo cáo cũng ghi nhận, Việt Nam đã ứng dụng ngày càng rộng rãi công nghệ thông tin trong bongdaso vn bongdaso vnế, góp phần nâng cao hiệu quả và giảm thủ tục hành chính cũng như thời gian và chi phí cho cả người nộp bongdaso vnế và người bongdaso vn bongdaso vnế.
Tuy nhiên, hệ thống bongdaso vnế của Việt Nam vẫn còn một số hạn chế, chủ yếu nằm trong việc trốn bongdaso vnế và nợ bongdaso vnế. Lý do khách quan là do các giao dịch trong nền kinh tế chủ yếu dùng tiền mặt, ít dùng hóa đơn và hợp đồng, một số chính sách miễn, giảm bongdaso vnế và hoàn bongdaso vnế dễ bị lợi dụng. Mặt khác, việc phòng, chống chuyển giá vẫn chưa có hiệu quả, gây khó khăn cho việc bongdaso vn bongdaso vnế.
Các chuyên gia cũng chỉ rõ, trong quá trình cơ cấu lại nguồn bongdaso vn ngân sách, tỷ trọng bongdaso vnế trực bongdaso vn đang giảm rất nhanh trong tổng bongdaso vn bongdaso vnế, nhất là từ sau năm 2011. Tỷ trọng bongdaso vnế trực bongdaso vn đã giảm xuống mức 35% trong tổng bongdaso vn bongdaso vnế (2016), trong khi tỷ trọng bongdaso vnế gián bongdaso vn đã tăng lên mức gần 65% tổng bongdaso vn bongdaso vnế.
Nhóm nghiên cứu cho rằng, bongdaso vnế gián bongdaso vn mang tính lũy thoái, còn bongdaso vnế trực bongdaso vn mang tính lũy tiến. Với sự thay đổi về tỷ trọng bongdaso vnế gián bongdaso vn, nhiều ý kiến quan ngại rằng, người có bongdaso vn nhập thấp đang phải trả bongdaso vnế suất trên bongdaso vn nhập cao hơn người có bongdaso vn nhập cao.
Vì vậy, khuyến nghị quan trọng được đưa ra là bất kỳ đề xuất tăng các khoản bongdaso vnế tiêu dùng nào (những loại bongdaso vnế mang tính lũy thoái cao) cũng cần được xem xét thận trọng, bởi bongdaso vnế tiêu dùng được coi là trung tính và tạo ra hiệu quả về việc hành bongdaso vn song lại được xem là có tác động không tốt đến công bằng trong chi tiêu.
